پەیاکردن بەڵگەی نوو لە بویین ژیانیگ گوزەشتە لەبان مەریخ

شەفەق نیوز/ توێژینەوەیگ زانستی لەی دویاییە بەڵگەی نوویگ ئاشکرا کرد نشان دەن کە زەریای فراوان و کناراوەیل لم لەبان مەریخ بویە کە ئیسە هشکیە و بیاوانە.

وەگورەی توێژینەوەگە کە لە گۆڤار "پڕۆسیدینگس ئۆف ئەکادیمیای نیشتمانیی زانستی" بڵاو کریاس، تیمیگ لێکۆڵینەوەی ئەمریکی و چینی توەنستنە چینە سان شاریای ژیر روی مەریخ دەسنیشان بکەن کە نشانەس ئەرا بویین زەریایگ باکووری کوینە، کە مەزەنە کریەێد مێژووەگەی ئەرا نزیکەی 4 ملیار ساڵ گلەو بخوەێد.

 ئی پەیاکردنە لە ری شیکردن ئەو زانیاریەیلە کە لە لایەن ڕۆڤەر چینی "چۆرۆنگ" مەریخەو گردەوکریان کە لە ساڵ ٢٠٢١ دویای نیشتنەوەی لە ناوچەی "یۆتۆپیا پلانیتیا" لەبان مەریخ زانیاری کلکرد.

 زانیایەیل تەکنەلۆژیای رادار زەمینی (GPR) وەکار هاوردن ئەرا وەشکین پێکهاتەیل جیۆلۆجی تا ٨٠ مەتر لە ژیر روی مەریخ، یەیش جیماگەی فراوان کەنارەیل ئاشکرا کردگە کە فرە  شیوەی لە کناراوەیل نێژراوی گویەنە لەبان زەوی دیرێد.

 دکتۆر بنیامین کاردینۆس، دەسمیەتیدەر مامۆستای جیۆلۆجی لە زانکۆی پێن ستێت و هاوکار لە نویسین توێژینەوەگە ئاشکرا کرد: "ئیمە ئەو شوینەیلە لەبان مەریخ پەیا کەیمن کە لە کەناراوەیل کوینە و دێڵتای چەمەیل کەێد."

 دکتۆر مایکل مانگا، مامۆستای زانستی زەوی و هەسارەیل لە زانکۆی کالیفۆرنیا لە بێرکلی و یەکیگ لە بەشداربوەیل توێژینەوەگە، ئویشێد: " چەنیگ لەش ئاوەگە گەورەتر بوود، مەل و وا گەورەترە، شوین و وەختیگ زیاتر هەس تا وا شەپۆلیگ گەورەتر دروس بکەێد".

 مانگا ئاشکرا کرد کە"خوەڵ و لم ئەو کناراوەیلە وەرجەیە لە چەمەیل هاتنە، ئمجا لە ری حولیە زەریا رەسێدە ئی شوینە، وەردەوام لەڕی شەپۆلەو وەرەو بان و خوارەوەی کناراوەیل چن".

ئەو پەیاکردن نووە نشان دەن کە مەریخ جویلە ئاو گورجیگ داشتیە کە تا ماوەی ملیۆنان ساڵ وەردەوام بویە، یەیش ئەو بیرۆکە بەرزتر کردگە کە هەسارەی سوور لە سەردەمیگ ژینگەیگ گونجیاگ ئەرا ژیان داشتگە.

کاردینۆس وتیش: "هەناێ نووڕیدە دویا دوینید کە کوینترین ژیان لەبان زەوی پەرە سەنیە، ئەوە لە کارلێکی  زەریا و هشکایی بویە" "ئەراوە ئی پەیاکردنە وینەیگ ژینگەی کویەن و گونجیاگ کیشێد کە توانای دروسکردن رەوش گونجیاگ ئەرا ژیان میکرۆبی دیرێد."

 وتیش: کەناراوەیل شوینیگ فرە خاسن ئەرا مینەکردن بەڵگەی ژیان گوزەشتە.