چوین عراق سوود لە نزیکەوبوین ئیران و سعودیە گرێد؟

لە خود وەختەگە، ئەو راپۆرت بەریتانیایە ک ئاژانس شەفەق نیوز ئەڵگەردانی کرد وت: رێککەفتن ناوبەین ریاز و تەهران ک لە ١٠ی ئادار ٢٠٢٣ بوی، بەشیگی وە ئارەزوو سعودیە بوی ئەرا مقیەتیکردن خوەی ئەگەر بویە جەنگیگ ناوبەین ئەمریکا و ئیران، وتیش؛ ئەو کارە ک وە چەودیاریکردن وڵات چین بوی، وە ئامانج کەمەوکردن ژاوەژاو لەناو گشت وڵاتەیل خوەرهەڵات ناوڕاس بوی.

راپۆرتەگە پرسیاریگ گرنگ خستە وەرچەو، ک ئایا رێککەفتن پەکین چارەسەر ململانەی ناوچەیلیگتر لە خوەرھەڵات ناوڕاس کەێد دویای ئەوە ک ئەژندای هەرێمی رکابەری ریاز و تەهران لە جەنگەیل ویرانکەر یەمەن و سوریا دووقاتەو بوی، و زیایبوین نائارامی لە لوبنان و عراق، و نووڕێد ک کەمەوکردن رکابەری هەرێمی هیلێد جاریگتر هاز سیاسی بچوودە ناو ململانەی سەرەکی ناوخوەیی، وەلێ هیمان چارەکردن زوییگ دویرە.

 راپۆرتەگە وتیش؛ نزیکەوبوین ئیران و سعودیە رخەیل ئاسایش دەوڵەتەیل خەلیج کەمەو کەێد، وەلێ رخ لە قەیرانیگ لە بەرنامەی ئەتۆمی ئیران و هەڕەشەی کەمەو نیەکەێد، وەتایبەت ئەرا ئیسرائیل، و هەمیش ئەرا بەشیگ لە هاوسایل ئیران، جویر خود سعودیە.

عراق

لەباوەت عراق، راپۆرتەگە ئویشێد: رێککەفتن سعودیە و ئیران توەنێد ژاوەژاو ناو عراق کەمەو بکەێد، وتیش؛ بەغداد یە ماوەیگە تەقەلا دەێد ئی دوو هاوسا بنەێدە یەکەو.

وتیش؛ سنوور ئیران وەگەرد عراق دوو ئەوەنەی سنوور سعودیەس وەگەرد عراق، و ئیران پەیوەندی ئاینی و ئابووری و کەلتوری قایمیگ وەرد فرەی عراقیەیل دیرێد، و وەگەرد زاڵبوین سیاسی گەورەیگ، وەتایبەت لەڕی هیز و حزبەیل شیعە، و گرووپەیل چەکدار، ک هاتێ دەسیان لەناو لە پەلامارەیل بان سعودیە لە ساڵەیل ٢٠١٩ و ٢٠٢١ بوود.

وەرانەوەر ئەوە، سوننەی عراق پەیوەندی میژووی هووزانە و بازرگانی و ئاینی وەگەرد سعودیە دیرن، و زاڵبوین کەمیگ وەڕی هووزەیل سوننە و حزبەیل سیاسی دیرێد.

ئەراوە، سعودیە لە رەوش ئاسایش گشتی، نووڕێد ک هەڕەشەیگ لەبان سنووری گەرد عراق هەس، ک درویژی سنوورەگە رەسێدە ٨٠٠ کێلومەتر.

راپۆرتەگە وتیش: بەغداد وەخاتر کەمەوکردن ژاوەژاو، تەقەلا دادە تا عراق بوودە مەیدان گفتوگۆ هەرێمی، لە جیای ئەوە ک بوودە شوین جەنگ لە جیای دەوڵەتەیلیگتر، ک داوا لە بڕیگ سیاسی عراقی کرد پەیوەندیەیل خاستر لەناوبەین سعودیە و ئیران دروس بکەن.

وتیش؛ کپەوبوین سعودیە و ئیران هاتێ ریگرەیل سیاسی لەنوای بەرهەمهاوردن سعودیە لە عراق لاوەێد، و لە خود وەختەگە، راپۆرتەگە وتیش: فرە لە عراقیەیل هیمان گومان دیرن ک ئیران ئاڵشتبوین گەورەیگ لە سیاسەتەیل درویژی لەناو عراق بیاشتاد، وەگەرد گومانیان لە وازهاورنی لە دەسوەردان لە سیاسەت ناو عراق.

وتیش؛ لە وەختیگ بەشیگ لە حزبەیل نوو عراق و سەروەخوەیەیل، پیشوازی وە نزیکەوبوین سعودیە و ئیران کەن، ک رەسێدە کەمەوکردن ژاوەژاو هەرێمی، بەشیگیان هوشداری لەوە کەن ک زیایبوین هەماهەنی وەگەرد عراق و بەرهەمهاوردن سعودیە لەناو عراق تەنیا ئەرا نەختینەیل دەسەڵاتدار سوود دیرێد، و دەسناینان وەبان وڵاتەگە قایمتر کەێد. 

 بڕیگیش لەناو عراق رخیان لەوە چوود ک ژاوەژاو وەردەوام ناوبەین ئیران و ئەمریکا لەباوەت بەرنامەی ئەتۆمی ئیران، و وەردەوامی هەسی سەربازی ئەمریکا لەناو عراق، هاتێ دووارە وەلایەن گرووپەیل نیمچە سەربازی بوودە وەردەوەردە.

خەلیج و رێککەفتن پەکین

لەباوەت کاریگەری رێککەفتن سعودیە و ئیران لەبان دەوڵەتەیل خەلیج، راپۆرتەگە نەخشەی رییگ نشان دەێد ئەرا گلەوداین پەیوەندیەیل دیبلۆماسی ناوبەین ریاز و تەهران، ک شایەت ئەو دوژمنیە ناوبەینیان کەمەو کەێد.

راپۆرتەگە لە زوان وەرپرسیگ پایەبەرز سعودی وت: ریاز خوازێد لەبان سەرکەفتن گفتوگۆەیل پەکین بینا بکەێد، ک وەزیر دارایی سعودیە وتیە؛ شانشین سعودیە ئامادەس ئەرا دەسکردن وە بەرهەمهاوردن لەناو ئیران وە وەخت فرە زوییگ. 

راپۆرتەگە نووڕێد ک وەگەرد خاسەوبوین پەیوەندیەیل دووانی، رێککەفتن پەکین شایەت دەسمیەتی لە سووکەوکردن ژاوەژاو لە ناوچەی خەلیج بەێد، و باس ئەوە کرد ک وەرپرسەیلیگ لە ئیمارات و کوەیت و عومان پیشوازی لەو رێککەفتنە کردن، و وەگامیک وەرەو ئارامی و گەشەکردن لە بەرژەوەنی گشت لایەنەیل دانەی قەڵەم.

باوجی راپۆرتەگە دیاری کرد ک تاقیکردن سەرەکی ئەرا سەرکەفتن رێککەفتن سعودیە و ئیران پەیوەندی وەوە دیرێد ک ئایا لایەنەیل لە دەسوەردان وەناو سیاسەتەیل ناوخوەیی دەوڵەتەیلیکتر وەردەوام مینن، و باس ئەوە کرد ک هەمیشە سعودیە داد لەدەس پاڵپشتیکردن ئیران وە گرووپەیل چەکدار لە گشت ناوچەگە کرد، و تەقەلای ئیران ئەرا دروسکردن یاخیبوین لەلای کەمینەی شیعە لەناو سعودیە.

وەرانەوەر ئەوە، ئیران توومەتبار دەوڵەتەیل خەلیج کرد وە ئاسانکردن هەسی ئەمریکا و ئیسرائیل لە نزیک، و راپۆرتەگە وت: دوو گام دیار هەس ک ئیران و سعودیە توەنن بنەنەی تا پابەندییان وە وازهاوردن لە دەسوەردان دژ یەکتری بچەسپنن، ک سعودیە واز لە پاڵپشتیکردن لەو تووڕەیل راگەیاننە بارێد ک تویڕەیی لەبان رژیم ئیران پەیا کرد، و ئیرانیش وت: ئەوەسا بارەیل چەک ئەرا حووسیەیل یەمەن کەمەو کەێد.

وەگورەی راپۆرتەگە، رێککەفتن پەکین توەنێد بڕەسێدە وازکردن دەر گفتوگۆ ئەمنی ناوبەین دەوڵەتەیل خەلیج و ئیران و عراق.

وتیش: ئیجویر گفتوگۆیگ توەنێد بوودە دەرفەتیگ ئەرا دانوسەنین و گەشەپیدان شیوەیل چارەسەکردن رخەیل ئەمنی سەرەکییان، وەتایبەت لە خود خەلیج، و کاریگەری خاسیگ لە جەنگ ناو یەمەن داشتوود، و شایەت بڕەسێدە شوینەیلیگتر.

 راپۆرتەگە وتیش: وڵات چین مکیس میوانیکردن گردەوبوینیگ ناوبەین دەوڵەتەیل خەلیج و ئیران لە پەکین ئەرا وەختیگ ئایندە لە ساڵ ٢٠٢٣ کرد.