کوردستان هوشداری دەێد لە لەدەسدان یەدەگ ئاوی عراق و داوای زویکردن لە دروسکردن چوار بەنداو لە ناوچەگە کەێد

شەفەق نیوز/ بێگەرد تاڵەبانی خانمە وەزیر کشتوکاڵ هەرێم کوردستان، ئمڕوو سێشەممە، هوشداریدا لەوە کە عراق لەوەر ئاڵشتبوین کەشوهەوا و بیاوانبوبن و لادان ڕێڕەوی چەمەیل لەلایەن وڵاتەیل هاوسا و دروسکردن بەنداو لەبان دەریاچەیل، هاتێ بەشیگ لە یەدەگ ئاوەیل لەدەس بەێد، تاڵەبان داوا زویکردن لە دروسکردن چوار بەنداو ستراتیژی نووو لە ناوچەگە کرد ئەرا مقیەتیکردن سەرچەوەیل ئاو.

یەیش لە وتارەگەی هات لە وازکردن کۆنفرانس ناودەوڵەتیی زانکۆی سەڵاحەدین-هەولێر لەباوەت ئاڵشتبوین کەشوهەوا و سەختیەیل و چارەسەرەیل، کە کونسوڵ 14 وڵات و شمارەییگ زانکۆی ناودەوڵەتی ئامادەی بوین و بەشداریی کردن.

لە وتارەگە تاڵەبانی وت: "گامەیل هویرد و گرنگ وەرد حکومەت فیدراڵی نایمنە تا وەیەکەو هەماهەنگی بکەیمن ئەرا نواگیریکردن ئاڵشتبوین کەشوهەوا و داناین پلانیگ هاوبەش ئەرا کەمەوکردن رخەیلی".

وتیش: تەمەڵی لەی باوەتە هیشتیە وڵاتیگ کە دوو چەم دیرێد وەرەو  بیاوانبوین و لەدەسدان زەوییە نەختەیلی و کەمەوبوین سەرچەوە ئاوییەیل بچوود، کە بویەسە مدوو کووچ دانیشتگەیل و بڵاوبوین بیماریە رخدارەیل و لەدەسدان ئاسایش خوەراک.

تاڵەبانی وتیش:  رەوش هەرێم کوردستان تاڕادەیگ خاسترە لە ناوڕاس و باشوور عراق، بەڵام نیەتوانین ئەو راسیە بشاریمنەو کە شیواشیو رەوش عراق وەگشتی کاریگەری لەبان رەوش هەرێم دیرێد، وەتایبەتی لە ئاوارەبوین وەرەو کوردستان لەو ناوچە و شارەیل وڵاتەو. 

دووپاتیش کرد کە هەرێم کوردستان سێ بەنداو ستراتیژی دیرێد کە بریتین لە دووکان، دەربەندیخان، و دهۆک، و بەنداو یەکەم و دویەم 30% یەدەگ ئاو عراق مسۆگەر کەن، وتیش: پێشنیازیگ پبشکەش کردیمنە ئەرا دروسکردن چوار بەنداو ستراتیژی ترەک لە عراق لە هەرێم کوردستان و لەبان ڕێڕەوی سەرچەوە ئاوییەیل، بەتایبەتی زیەی گەورە کە هویچ بەنداویگ لەبانی نییە و ئاوەگەی تا ئیسە سوود لەلی نەگریاس، و دروسکردن بەنداو یەدەگی ئاو عراق بەنداو لەبان چەم خازر و چەم زیەی بویچگ و لە شوینەیلیگ ترەک پارێزگایەیل هەرێم.

خانمە وەزیر کشتوکاڵ و سەرچەوەیل ئاو وتیش: "وەگەرد تەقەلایلمان لە پەنج ساڵ گوزەشتە، پەیوەندیمان وەرد سەرۆک کۆمار و سەرۆکوەزیران لەو باوەتە، نەتوەنستیمن پویل دروسکردن ئەو بەنداوەیلە وەدەس باریکترە یەیش هوکاریگە ئەرا نیگەرانی لەبان یەدەگی ئاو عراق".

وەگورەی ڕاپۆرت نەتەوە یەکگرتگەیل، عراق لەناو ئەو پەنج وڵاتە کە فرەترین زیان وەپییان رەسیە وەرانوەر دەرئەنجامەیل ئاڵشتبوین کەشوهەوا.

لە کۆتایی ساڵ ٢٠٢٢، بانک ناودەوڵەتی راگەیان کە عراق کەفێدە روی سەختییگ زویوەزوی کەشوهەوا کە بایەسە وەرەو مۆدێلیگ گەشەپیدان "سەوزتر و ژینگەدوستر" بچوود وەتایبەتی وە هەمەچەشنکردن ئابوورییەگەی و کەمکردن پشتبەسینی وە کاربۆن.

وەگورەی ڕاپۆرت ریخریایەگە، تا ساڵ 2040، "عراق  233 ملیار دۆلار خوازێد ئەرا دابینکردن زویتربوین خوازینەیل گەشەپێیان وەرد دەسکردن وە ڕێڕەویگ گەشەسەنین سەوزتر و گشتگیرتر"، کە یەکسانە وە 6  بەرهەم ناوخۆیی ساڵانە.

ماوەی چەن ساڵیگە عراق وەدەس قەیران ئاوەو ناڵێد، بەڵام لە ماوەی چوار ساڵ گوزەشتە وە قۆناغیگ رخدار خەسترەو بویە، لەوەر ئەو هشکەساڵییە کە کاریگەری لەبان تەواو ناوچەگە دیرێد، کە ئاو تا ئاستیگ بیوینە داوەزیاس.