کورپەدۆت کرماشانی، خاون خەڵات نوبڵ ئەدەبی
شەفەق نیوز- دوریس‌لسینگ، ژن ئنگلیسی ک خەڵات نوبڵ بردگە، کورپە دۆتەڵەێ کرماشانە.
دوریس می لسینگ (وه ئنگلیسی: Doris May Lessing) نویسەر سووفی و فمینیستێگ ئنگلیسیێ بی ک دە ساڵ 2007 خەڵات نوبل ئەدەبی برد و یانزەهمین ژن و ساڵدارترین ژن بەرەنده‌ێ ئی خەڵاتەسە.
خاسە بزانن ک ئەوی دە 22 اکتبر 1919 ده کرماشان هاتگەسە دی و دە وست‌هامپتون و لەندەن ژیاگە و ئمجا دە 17 نوامبر 2013 ده نەوەد و چوار ساڵان دە لەندەن مردگە.
ئەوی وە نام (جین سامرز)یش ناسریاگە و یەکێ لە نویسەر و فمنیستەێل نامدار جەهانی وئنگلیسە ک دە ناوبەین ساڵەێل 1950 تا 2013 کار ئەدەبی و چالاکی فرەترێ کردگە.
لسینگ وە نام (دوریس تایلر) دە کرماشان هاتە دی و هە لە زاڕووییەو وەگەرد (گۆڕیان) ئاشناوە بی.
باوگ دوریس، ئەفسەرێ بی ک دە یەکم جەنگ جەهانڕوو زامارەو بی و دە دەوران نقاهەت و دۆمای یە ک قولێ بڕیا، داڵگ دوریس ک پەرەستارێ بی، دی و خوازمەنی لەێ کرد و خواستەێ.
باۆگێ ئمجا بی وە کارمەند بانک شاهنشاهی ئێران، پارس، دە کرماشان و دۆمای قەێرێ چگن ئەڕا کشوەرەێ خوەیان.
ئەوان خەێلێ ساڵیش دە زیمباوە ژیان و ئی ژیان رێوارییە، هووکارەێ کرد ک دڵ وە کەسێ ، وە چشتێ نەوەسێ و هە دە گۆڕیان ببێ
ئەو وەزم و دەمتەقە ک لسینگ دە بارەێ ماڵە خەڕگینەیان دە زیمباوە دکەێ، خەون وخیاڵەێل باوگێ و تاسە و ئارزووە ولەێلەێ داڵگێ ئەڕا ژیانێ فرە خاس دخەێگە وەر چەم.
داڵگێ ک کوت لە بووریس کرد ک دە چواردەساڵان لە مەدرەسە دەرهاتە دەر و هە لە مناڵییەو کل کریا وە پایتەخت و دە ساڵ 1939 دریا وە شوو.
دۆماێ یە ک جەنگ دوێیم جەهانڕوو کەفت، بووریس چشتەێلێ دی ک هە دە کتاوەێلە خوەنست‌بیگەیان.
ئەوی دە ساڵ 1943 له شووە ئەوڵیەکەگەێ جیاوە بی و چگە نام دنیاێ سیاسەت و بی وە ئەندام یەکێ لە حزبە کومونیستەێلە و دە ساڵ 1945 شوو کرد وە گوتفراید‌لسینگ، سەرکردەی ئەو حزبە.
ئەوەیش نەبردە سەر و دە ساڵ 1949 لە ئەویش تڵاق سەن و وەگەرد پیتر، کوڕەگەیان گل خواردە دۆما ئەڕا لەندەن.
دە ئەورەێلە ئەوی وت‌ووێژ کرد ک دەنگ دا دە وڵات، ئوو وت: ئەدەبیات سەردەم ئنگلیس بووچگ و خوەش‌فرمەو ئەنەخوردێگە و منێ وە قوڕخێ دەس‌نەخوریاگ.
کتاو «گژ و گێاێلەگەیش گوورانی دچڕن» فرە نام دەر کرد و رەنگ و بوو تازەترێ دا وە دنیای بوور و بەدئەشم لەندەن ئەو رووژەێلە، کدۆماێ ئەو هەمگە جەنگ جڵاوە رەنگ و سەرزینگییەێلەێ خوەێ دانابی.
لسینگ وە سنگ ئەو هەمگە چشتە ک وە خاتر خوەنستن کتاوەێل کومونیستی هووکارە وەێیانەو بی، رەوانگەێ فرە وازێ وە زوور و ستم داشت و دە وەراوەر زوڵم و زوور، وە بێ‌ئوقووف و بوێرانە قسەێ خوەێ دکرد و هە جوور رۆمان‌نویسەێل گەورای سەدەی نۆزدەهم دنووسان.
ئەوی وە راسی سووفی بی و لە گرتن خەڵات ئەدەبی نوبڵیش زیق نەکرد وەختێ ئی هەواڵ خوه‌شەیش دان وەێ ساردەمردگ و وە تیر و تانەوە وت: "م خۆ گشت خەڵاتەێلە ئورووپا بردمە، تەک تەک ئەو نگریسەێلە گشتێ، یەمەیش چمان خوەشی دکەم ک گەنجە و کولکسیوونەگەم پڕەو بی و چگ."
ئی قسەێلێیە ک دۆمای گرتن خڵاتەگە و دە ساڵ 2007 کردەیان، بڵخەێ خستە ئینترنت و نوونمامەێل و مناڵ‌مەزنەێل کتاودووس، لە خوەشی چمان باڵ دەرهاوردن لە ژنەفتن ئی قسەێلێیە، باوجی (لسینگ) دەربەن ئی قسە و کارەێلە نەبی و وە راسی نیشان دا ک ئی قسەێلە وە خاتر بیر و باوڕ خوەێ وتگەسەیان نە ئەڕا دڵخوەشی کەسەێلێ تر و هەرگز گوووشێ نه‌بییە ک دنیا چە دە بارەێ دویشێ؟
لسینگ دە ژیان‌نامەگەێ خوەێ ک خوەێ نووسانگەسەێ یەکێ لە گەپترین قسەێلێ خوەێ، وەێجوورە وتگە: "م کەسێگم ک رێ و رەوەن نووسانن دزانم و دبەمەێ وە کار تا بفامم ک ئیوە ویر وە چە دکەن؟ و چ کەسێگن؟ م لە هەر چێ ک شەخسییە و هن خوەمە دوورەو کەفتمە و دی دزانم ک هیچ ویرێ دە نام من و دە ناخم نییە و (ویر)، ها دە دەور و گرد م نە دە ناخ و دەرۆن م. دی دە نام‌بەین ئەو ژن ماڵدارە ک وەرد شووە ئەوەڵیەکەگەم داشتم ک گشت چشتێ دگرتە مل و ئەو ژنە لەچەرە و پڕ لە قاڵ و قووە ک دە نامنی ساڵەێل 1943 تا 1945 جیاوازی فرەیێگ دزانم و هیچ یەکجووریێ دە نامنی ئی دو بەشە لە ژیانم نەدزانم، هەر چەن ک گشت ئیمە یەکجوورەێلێ پەیوەندیێ شاریاگ دە نام‌بەین ئی دو شێوە دزانیمن، پەیوەندیێ ک هن لان و سرۆشت و شۆناس ئیمەسە و هەمیشە بێ‌گوڕیان دمینێ وە بان یە ک ئیمە خوەمانیش لە پەسا هە دگۆڕدریمنەو؟
چشت زقێ ک ده کتاوەێلەێ لسینگ دیاری‌ترە یەسە ک هیچ کەسێ، وە گرد و گردواری نەدزانێ ک چ چشتێ ئەڕا خاس‌وڕاس کردن و گەشە داین وە رەوان ئایم وەگەرەکە و تەنیا هەر یە دیارە ک نەوسیان و جمیانێگ بێ‌هچان، تەنیا عامڵ ژیانە و بەس.
دڵخواز دوریس‌لسینگ، ئایین بوودیسم و دین کوردی-ئێرانی زەرتوشت بییە و بێ ژە ئەوانە وە داستانەێل فانتزی و زانستی خیاڵاوی فرە خوەشێ دهاتگە و ئەڕا یە بییە ک کتاوەێلێ جوور (رێنموونییەێلێ ئەڕا فرووز هاوردن دە دووزەخ) ، (تاوسانێ وەر ژە تیەریکی)، (تروریست خاس)، (رووڵە پەنجمەگە) دە ناوبەین 1970 تا 1980، وەێ شێوازە نووسانگه.
