رێزناین لە نۆ سیمبول وە خەڵات تەڵایی ئیبراهیم ئەحمەد.. یەکیگیان توێژەر کوردی فەیلی ئیسماعیل قەمەندار

رسوومەیل خەڵاتەگە، ئیوارەی دویەکە شەممە، لە کۆشک هونەر لە شار سلێمانی، وە ئامادەبوین  عەبدولەتیف جەمال ڕەشید، سەرۆک کۆمار، و شاناز ئیبراهیم ئەحمەد خانم یەکەم عراق، وەرپرسەیل حزبی و حکومی و سیاسی  و کەسایەتییە کولتورییەیل، و بڕیگ لە خەڵکەگە وەڕیەو چگ.

خەڵاتەیل تەڵایی بلە وە ٩ کەسایەتی پیشکەش کریا، وەیجویرە:

 1- خەڵات داڵگ نموونەیی، ئەرا نەرجس خان، کە نازناو (بەهیەی مامان)لەلی نریا، ک یەکیگە لە رزگاربویەیل ئەنفال، ئەرک مامانی  مەوقەی زایین سەدان مناڵ لە ژننەیل ئەنفالکریاگ لە ناحیەی تۆپزاوا جیوەجی کردگە، و باوگی هەر لەورا لە ورسگی مرد.

خەڵاتەگە وەلایەن دادوەر لەیس جەبر حەمزە، سەرۆک دەسەی چەودیاریکردن دادوەری وەپی بەخشیا.

 2- خەڵات نویسەر نموونەیی، ئورا پرۆفیسۆر محمد عەلی قەرداغی لە بەشداریکردنی لە مقەیتیکردن دەسنویس و نویسریاگە کوینەیل و نویسین بڕیگ کتاو لە  ئەدەب و ميژوو.

خەڵاتەگە لەلایەن نویسەر و میژوونویس، پرۆفیسۆر رەفیق ساڵحەوە بەخشیا.

3- لێکۆڵەر و نویسەر ئاکۆ جەلیلیان، ئەرا خزمەت زوان کوردی و فەرهەنگ کوردی و کارەیلی لە مقیەتیکردن زاراوەی کەڵهوڕی.

 ئەو خەڵاتە وەرجەیە لە شار کرماشان لە لایەن سێروان جەلال وە نویەنەرایەتی دەزگای ئیبراهیم ئەحمەد بەخشیاگە.

 4- دادوەر قاسم عوسمان رەفو ک یەکەم دادوەر ئێزیدییە، چوینکە بەشداری کردگە لە گردەوکردن چەنها بەڵگە و بەڵگەنامە لە تاوانەیل دژ وە ئێزیدیەیل لەلایەن تیرۆریستەیل داعش.

خەڵاتەگەی لەلایەن دادوەر کەمال رەشید بەخشیا.

 5- لێکۆڵەر بوار نورەدین، ئەرا کارەیلی لە گردەوکردن و ئەرشیفکردن گۆرانییەیل هونەرمەن ناسریاگ کورد، مەزهەر خالەقی، و نویسین سەدان بیبلۆگرافی.

خەڵاتەگەی لەلایەن نویسەر و هەڵگەردەر ئازاد بەرزنجی.

6-  خانمە چالاکوان سکۆتلەندی مۆرین مەککولکی، ئەرا خزمەتکردن  مناڵەیل کوردستان و دامەزرانن ریخریاگ مناڵپاریزی کوردستان و گردەوکردن هاوکاری ئەرا خەڵک کوردستان و ناسان پرس کورد لە بەریتانیا.

خەڵاتەگە وەرجەیە لە بەریتانیا بەخشیاگە، لەلایەن هاوار حاجی و سیابو کەمال غەمبارەو.

 7- نوسەیر و ئەکادیمی، د.ئیسماعیل قەمەندار، ئەرا خزمەتی وە شیوەزارە کوردیەیل، وەتایبەت زاراوەی کورد فەیلی.

خەڵاتەگە لەلایەن پرۆفیسۆر د.  کۆسار محمد غوڵام سەرۆک زانکۆی سلێمانی.

 ٨- دووس گەل کورد، خانم ئان کلۆید، ئەرا پشتگیریکردن وەردەوامی لە گەل کورد و باوەت دادپەروەرانەی و ئەرا گردەوکردن بەڵگەی فرەیگ لەبان تاوانەیل رژیم لەناوچگ بەعسی.

بڕیاربوی خەڵاتەگە لەلایەن ئاراس عابدەو ک نویەنەرایەتی خەڵک هەڵەبجە کەێد، وەپی پیشکەش بکەێد، بەڵام لەوەر بەدی رەوش تەندروسیی، نەتوەنست ئامادە بوود، دویاجار خەڵاتەگە ئەرای کل کریەێد.

 9- رووژنامەنویس و نووسەر تورکیا جەنگیز کاندار، ئەرا وەرگریکردن لە گەل کورد و بانگەواز چارەسەری ئاشتیانەی پرس کورد لە تورکیا، هەرلیوا دووس سەرۆک کۆمار عراق رەحمەتی مام جەلال بویە.

خەڵاتەگە لەلایەن خانم شاناز ئیبراهیم ئەحمەدەو بەخشیا و نۆرتۆن چەلەبی نوێنەر پارت دیموکراتی گەلان لەجیای ئامادەی بوی.

 د. ئیسماعیل قەمەندار کییە؟

پرۆفیسۆر ئیسماعیل قەمەندار، ئەکادیمیست و پرۆفیسۆر زوانەوانی کوردی، لە ساڵ 1951 لە بەغدا لەداڵگبویە، و لە بنەڕەتی لە خێڵ عەلیشیروان بەدرەس، خوەنەواری سەرەتایی و ناوەندی لە خود شار تەواو کردگە و ئیسە لە پاریس پایتەخت فەرەنسا داکاسیاگە.

 لە ساڵ ١٩٨٨ د.  ئیسماعیل بڕوانامەی دکتۆرا لە زوانەوانی لە زانکۆی پاریس هەفتەم وەدەس هاورد، ئەوەیش لەبان لێکۆڵینەوە لە شیوەزارەیل کوردی باشوور کوردستان، هەرلیوا وەرجەیە بڕوانامەی بەکالۆریۆس لە ئەدەب فەرەنسی وەدەس هاورد، یەیش بیجگە لە خوەنستن ماستەریش لە بەش زوانەوانی لە زانکۆی سۆربۆن تەواو کردگە، و هەرلیوا بڕوانامەی دیبلۆم دیالێکتیکی کوردی لە زانکۆی پاریس هەفتەم لەبان خود باوەت وەدەس هاوردگە.

وە گشتی توێژەر باوەتەیل  ناسنامە هاوچەشنەیل ناوچە جیاجیایل کۆمەڵگەی کورد جویر (لەک، گۆران، و زازا) شیکردگە و دیاری کردگە.

نویسەر لە کتاو (لێکۆڵینەوە لە زاراوە کوردەیل باشوور) باس گرفتەیل دیالێکتیکی کورد لە باشووی کوردستان کرد، و چارەسەرەیل خوەی ئەرا چارەکردن گرفتەیل ئەو زاراوەیلە لە هەردوگ دیم سنوور ناوەین ئیران و عیراق ئاشکرا کردگە.

لە بنچینەو، قەمەندار لە ساڵ 2001  وە زوان فەرەنسی ئەو کتاوە نویساگە، ئیجا هەڵگەردانی ئەرا  زوان عەرەوی کرد، و لە ساڵ 2014 چاپ و بڵاو کریا، رەنج فرە گەورەیگ ئەرا چاپکردن ئی کتاوە دریا، ک لە هەزاران لاپەڕە نویسیاگە، و دەرئەنجام 35 ساڵ لێکۆڵینەوە و مەیدان زانستی توێژینەوە ئەرا شیکردن گشت پەلەیل زاراوەی باشوور، جویر کرماشانی، خانەقینی، مەندەلاوی، ئیلامی، زاراوەی ئەشار، هووزەیل کەڵهوڕ، کوردەلی، مەڵکشاهی، ئەرکەوازی، و ئەوانەیتر.

د.ئیسماعیل قەمەندار ئویشێد: هەس وە وەرپرسایەتی گەورەیگ کەم وەرانوە کورد فەیلی لە عراق، چوینکە لە ساڵ ١٩٦٣ەو کەفتنە وەر کوشتن و بڕین و تونوتیژی و ئاوارەبوین، هەنای حزب بەعس لەناوچگ دەسەڵات لە بەغدا گردە دەس، پابەندبوینم وە لێکۆڵینەوە لەی باوەتە چوودەو ئەرا هەست سیاسی و زانستی، جویر وەرپرسایەتی ئەکادیمی ک هیشت وەردەوام خەم ناسنامە و مقیەتیکردن زوانەگە و ئەنترۆپۆلۆژیای بڕیگ زاراوەی گرنگ نەتەوەی کورد بخوەم، چوینکە فرە کەس گومان رخبەریگ لە بنچینەی کوردایەتی خوەیان دیرن.

ئیسماعیل مەزەنە کەێد  شمارەی ئەو کوردەیلە لە باشوور کوردستان عراق یا لە بەش فرەیگ ئیران وەو شیوەزارەیلە قسە کەن نزیکەی ٣ تا ٤ ملیۆن کەسە، و ئی شمارەیەش لەلای کەمەو ١٠٪ یا ١٥٪ لە بڕ شمارەی کوردەیل جەهانە.