نێچیرڤان بارزانی لە ناوەین ئەنتاڵیا و پاریس: گرەوەیل هەرێم و چەن رییگ دانوسەنین

شەفەق نیوز/ نێچیرڤان بارزانی، سەرۆک هەرێم کوردستان، سەردانیگ چڕ و پڕ دیپلۆماسی لە ئەنتاڵیا کۆتایی هاورد، لەو کۆنفرانسە بەشداری لە کۆڕبەندیگ دیپلۆماسی کرد کە وە سەرپەرشت وەزارەت دەیشت تورکیا لە ژیر دروشم "پابەندبوین وە دیپلۆماسی لە جیهانیگ بەشەوکریای" وەڕیەو چگ.

ئی دیدارەیلە لە وەختیگ هاتن کە بارزانی خوەی ئامادە کەێد ئەرا چگن وەرەو بۆ پاریس ئەرا دیدار وەرد ئیمانوێل ماکرۆن سەرۆک فەرەنسا و گفتوگۆکردن لەبان پەیوەندییەیل ناوەین هەولێر و بەغدا و پیشهاتە هەرێمی و ناودەوڵەتییەیل وەتایبەتی لە سوریا.

نێچیرڤان بارزانی یەکیگ بوی لە کەسایەتییە دیارەیل کورد لە ئاست ناوچەگە، وەتایبەتی هەناێ باس لە ئاڵووزییەیل رەوش سوریا کریەێد.

لە سەرەتای سەرهەڵدان قەیران سوریا لە ساڵ 2011ەو، بارزانی ئارەزوو جیوەجیکردن ڕێبازیگ پراگماتیک داشت، کە ئارامی ناوچەگە لە لاییگەو مسۆگەر بکەێد، لە لاییگ ترەکیش پەراویزیگ ئەرا کارلێککردن وەرد هیزە گورجە جویراجویرەیل سوریا دروس بکەێد.

لە ناو بەشداریکردنی لەی دواییە لە کۆڕبەند دیپلۆماسی ئەنتالیا، دەرکەفت کە بارزانی دیدارەیلی وەرۆ وەرپرسەیل باڵا جویر دەرفەتیگ ئەرا دامەزرانن کڕەیل پەیوەندیکردن وەتایبەتی لە پیشهاتە ناوچەییەیل و دەسکاریکردن کارنامەی ناوخۆیی و هەرێمی نووڕێد، ئی نووڕینە لە بەرژەوەنییەیل هەرێم جیاوە نیەکریەن، کە ئارامی ناوچە کوردستانییەیل لە سوریا، یا رەسین وە جیگیربوین سیاسی نوو، ڕاستەوخۆ کاریگەری لەبان هەولێر دیرێد.

بەشداری گورجیگ ناوەین کەڵەکەیگ دیبلۆماسی 

لە ماوەی دوو رووژ کاروبار لە ئەنتاڵیا، بارزانی پایەی خوەی جویر سەرۆک هەرێم کەڵک وەرگرێد تا سوود لە ئامادەبوین فەرمی گەورە وەربگرێد، کە سەرۆک دەوڵەتەیل و حکومەتەیل و وەزیرەیل سەرتاسەر جیهان لەخوەی گرێد، لەناو نزیکەی 4 هەزار مکیسکریای.

لە وەختیگ هەرێم و جیهان ئاڵشتکاێی وەخوەی دوینێد و فرە ناسکە، بارزانی تەقەلای پتەوکردن پەیوەندییەیل هەرێم کوردستان وەرد شمارەیگ سەرکردە و وەرپرس دیار لە ئاست هەرێمی و ناودەوڵەتی داگە.

ئی گامەیل دیپلۆماسیە لە وەختیگ کە خوەرهەڵات ناوڕاس خوەی وە شەپولیگ پیشهات و ئاڵشتکاری ئامادە کەێد، لە دانوسەنین ئەتۆمی مەسقەت لە ناوەین ئیران و ئەمریکا، تا پەیوەندییەیل ناوەین هەولێر و بەغدا، تا رەسێدە سەرپەرشتیکردن پرسەیل ئاشتی تورکیا و تا کاریگەرییەیل جەنگ رووسیا و ئۆکرانیا و ئاڵشتکاریە ئەگەرییەیلی.

گردەوبوین دوو لایەنی لە ئەنتاڵیا

لە کۆڕبەندەگە کە سێ رووز کیشاد، 52 سیمینار و گفتوگۆی پانێڵ لەبان پرسە سەرەکییە ناودەوڵەتییەیل، جویر ئاڵشتبوین کەشوهەوا، نواگیریکردن تیرۆر، ئاسایش خوەراک و زیرەکی دەسکرد وەڕیەو چگ.

لە پەراویز ئەو بوونەیلە بارزانی زنجیرەیگ دیدار ئەنجامدا، دیارترینیان وەرد ڕەجەب تەیب ئەردۆغان، سەرۆک کۆمار تورکیا بوی. بارزانی گردەوبوینی وە "فرە بەرهەمدار" باس کرد، دووپات لەبان زنیکردن پڕۆسەی ئاشتی لە تورکیا کرد و باس ئامادەیی هەرێم کوردستان کرد ئەرا پێشکەشکردن هەر پاڵپشتییگ خوازیاگ ئەرا دەسمیەتیدان لە سەرکەفتنی.

هەرلیوا پارتی کرێکارانی کوردستان (پەکەکە) داوای "وەڵامیگ ئاشکرا" ئەرا بانگەوازەگەی عەبدوڵا ئۆجالان ریبەر پەکەکە ئەرا دانان چەک کەێد.

لە چوارچیوەیگ ترەک بارزانی وەرد یاشار گولەر وەزیر وەرگری تورکیا گردەو بوی و باس لە پتەوکردن پەیوەندییەیل ناوەین تورکیا و عراق و ناوچەگە و مقیەتیکردن ئارامی و ئاسایش ناوچەگە کرد.

 لە دیدارەگە هەردوگلا گرنگی وەردەوامبوین تەقەلایل ئاشتی لە تورکیا و کارکردن وەیەکەو ئەرا دویرکەفتن لە گرژی و نائارامی لە ناوچەکە تاوتوێ کرا. لە نێو ئەو دیدارانەی کە جێی سەرنجی سیاسی و میدیایی بەرچاو بوون، دیداری بارزانی لەگەڵ ئەحمەد ئەلشەرا، سەرۆکی نوێی سووریا لە یەکەمین دیداری گشتییاندا بوو.

هەردوگلا باس بانان پەیوەندییەیل ناوەین سوریا و عراق و هەرێم کوردستان کردن، لە بنەمای پرەنسیپەیل خاس هاوسایەتی  و بەرژەوەنی هاوبەش.

هەمیش باس لە گرنگی نژمار داعش و پلان سەرۆک سوریا کردن تا گشت پێکهاتەیل لە پڕۆسەی سیاسی بگرێدەو، گامیگ کە بارزانی دەسخوەشی لەلی کرد، دووپاتیش لەبان گرنگی چارەسەرکردن قەیرانەیل سوریا لە ری سیاسیی ئاشتیانە و مقیەتیکردن مافەیل گەل کورد لەورا کرد.

گامەیل بارزانی لەباوەت سوریا هاوتەریبە وەرد تەقەلایل ناودەوڵەتی و هەرێمی ئەرا کۆنتڕۆڵکردن کاردانەوەیل تیرۆر و کۆنترۆڵکردن هاوپەیمانییە سەربازی و سیاسییەیل لە باکوور سوریا. 

کۆڕبەند دیپلۆماسی ئەنتاڵیا جویر سەکوویگ گونجیاگ ئەرا نوابردن ئی دیدە دیارە.

ئەو دیدارەیل سەرۆک هەرێمە وەرد لایەنە جیاجیایەیل باس ململانێی سوریا، تورکیا، ڕوسیا، ئیران و تەنانەت خود دیمەشقیش ئەنجامی داگە، جویر ناوبژیوانیگ دانریەێد کە ئامادەس هویروڕا و پێشنیار چارەسەری بکەێد.

هەرلیوا وەردەوامی بانگەوازی ئەرا دیالۆگ گوزارشت لە خواست کوردستان کەێد ئەرا دویرکەفتن لە هەر جەنگیگ ئەگەری لەناو سوریا کە بتوانێد کاریگەری لەبان سنوور بوود، وەتایبەتی وە لەوەرچەوگردن فرەیی گروپە چەکدارەیل و ئەجێندا سەریەککەفتگەیلیان.

لە تەقەلایگ ئەرا چارەسەری کەمەوبوین رواڵەت ئاڵووزییەیل ئیران و ئەمریکا، بارزانی وەرد سەعید خەتیبزادە، جیگر وەزیر دەیشت ئیران، باس ریەیل هاوکاری ناوەین تاران و هەولێر و پیشهاتە هەرێمی و ناودەوڵەتییەیل کرد.

هەرلیوا، وەگەرد سێرگی لاڤرۆڤ، وەزیر دەیشت ڕووسیا گردەو بوی، لە دیداریگ کە رووشنایی خستە بان ئاسوو فراوانکردن پەیوەندییە ئابوورییەیل ناوەین ڕووسیا و هەرێم کوردستان، رەوش گشتی عراق و سوریا و پیشهاتە سیاسی و ئەمنییە وەردەوامەیل هەردوگلا خواست هاوبەشی خوەیان ئەرا بەرزکردن هاوکارییە فرەلایەنەیل دووپاتکردن، وەتایبەتی وە لەوەرچەوگردن ڕۆڵ گرنگ ڕووسیا لە ناوچەگە.

له چوارچیوەی ئەوروپا، بارزانی پیشوازی له لویجی دی مایۆ، نوینەر تایبەت یەکێتی ئەوروپا ئەرا ناوچەی کەنداو کرد، و باس ریەیل پتەوکردن پەیوەندییەیل ناوەین هەرێم کوردستان و یەکێتی ئەوروپا کردر ببجگە له پیشهاته هەرێمی و ناودەوڵەتییەیل و کاریگەرییەیلیان لەبان عراق و هەرێم کوردستان.

هەردوگلا دووپات لە گرنگی مقیەتیکردن ئاسایش و ئارامی ناوچەگە لە ری دیالۆگ و لەیەکفامستن یەکترەو کردن.

لە ئاست عەرەبی، بارزانی وەرد ئەحمەد ئەبول غیت، ئەمیندار گشتیی کۆمکار عەرەبی گردەو بوی، و باس پەیوەندییەیل عراق و هەرێم کوردستان وەرد کۆمکار عەرەبی و پیشهاتە سیاسییەیل ناوچەگە کرد.

ئەبول غیت ڕۆڵ هەرێم کوردستان وەرەونوابردن ئارامی لە ناوخۆی عراق بەرز نرخان و داوا کرد گفتوگۆ و هەماهەنگی زیاتر بکرێد ئەرا چارەسەرکردن ئاستەنگەیل ناوچەگە.

دویای بەشداریکردن لە کۆڕبەند ئەنتاڵیا، بڕیار بوی نێچیرڤان بارزانی وەرەو پاریس بچوود و وەرد ئیمانوێل ماکرۆن سەرۆک فەرەنسا گردەو بوود.

وەگورەی زانیارییەیل کۆشک ئیلیزێ، بڕیارە هەردوگ سەرکردەگە دیداریگ فەرمی و نانخواردن نیمەڕو  وکارکردن بەسیاگ ئەنجام بیەن، لە دیدارەگە پەیوەندییەیل ناوەین هەولێر و بەغدا و رەوشەیل خوەرهەڵات ناوڕاس و نواگیریکردن هەڕەشە تیرۆریستییەیل و ریەیل کەمکردن گرژییەیل ناوچەگە باس کریەن.

مەزەنە کریەێد ئی دیدارە تەواوکەر جویلەی دیپلۆماسی بوود، پاریس کاریگەری سیاسی و ئەمنی لە پرس سوریا و عراق دیرێد، و توەنێد ڕۆڵیگ کاریگەر لە پرۆسەی لەیەکفامستنە ناودەوڵەتییەیل بڕانێد.

ئەرا نێچیرڤان بارزانی، ڕێککەفتنەگە وەرد فەرەنسا، جویر هاوبەشیگ ستراتیژی هەرێم کوردستان، تەنیا لە لایەن ئابووری یا سەربازییەو سنووردار نییە، بەڵکم رەسێدە تەقەلایگ ئەرا دروسکردن هەڵوێستیگ سیاسی هاوبەش لەبان پرسە ناوچەییەیل.

لێرا بارزانی جویر لایەنیگ دەرکەفێد کە توانای وەکارهاوردن پەیوەندییە ناودەوڵەتییەیل دیرێد ئەرا دڵنیابوین لە هاوسەنگی بەرژەوەنییەیل هەرێم وەرانوەر بەرژەوەنیی خاوەن هازەیل، یەیش هیلێد کارەیل ئی دواییە لە ئەنتاڵیا و پاریس بەشیگ بوود لە ستراتیژیگ درویژماوە ئەرا پاڵپشتیکردن بویین کوردستان جویر بازیگەریگ سەرەکی لە دینامیکی ناوچەگە.