عراق لەناوڕاس کەشوهەوای ناودەوڵەتی نوویگ لە ناوچەگە دروس بوود

شەفەق نيوز/ ناوچەگە کەفتیەسە کەشوهەوای خاسیگ، زاڵەو بوود لەبان ریتم جویلە و سەردان و پەیوەندییەیلیگ لەناوەین دەوڵەتەیل عەرەبی، وەگەرد دانوسەنین ئەمریکا و ئیران، کە ئەگەر رەسیە ئەنجامیگ، وە خاسی لەبان گشت ناوچەگە شکێدەو، و خوەرهەڵات ناوڕاس ئارام گرێد، وەقسەی پسپۆڕەیل.

چەودیاریکەرەیل دووپات کەن کە قایمکردن پەیوەندییەیل ئەمنی و سیاسی و ئابووری ناوەین دەوڵەتەیل عەرەبی، دەسمیەتی لە سەردەوکردن قەیرانەیل دەێد، و ئەوەسا کاردانەوەی خاسیگ لەبان لویتکەی عەرەبی دیرێد کە لە رووژ (17ی ئایار/مايۆ 2025) لە بەغداد وەڕیەو چوود.

خاسەوبوین دەوڵەتەیل عەرەبی، وەتایبەتی سوریا و عراق، دویای لەدەسدان سوریا لە ئیران دەسوەپی کرد، کە ری دادە عراق تا هاوسەنگی پەیوەندییەیلی ناوەین ئەمریکا و ئیران دووارە هاوسەنگەو بکەێد، و ئەرا باوەش عەرەبی گلەو بخوەێد، وەگورەی شرۆڤەکار سیاسی سوری، یەمان شەواف.

  شەواف ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز وت: خاسەوبوین رەوشەیل لە سوریا و ئەو سنوور هاوبەش درویژە وەرۆ عراق، دەرفەتیگ دروس کەێد ئەرا هامشوو بازرگانی و گەشتیاری، لەناویان بەسانن کارەبا و گواستنەوەی کشتوکاڵی، و پرسەیلیگ ترەک کە وەخاسی لەبان ئابووری هەردوگ وڵات تیەێدەو.

وەگورەی شەواف، ئەوەیش لە وەختیگ تیەێد کە عراق تەقەلا دەێد بوودە مەرز بازرگانی هەرێمی، وە بەسانن بەندەرەیل عراق وە کەنداو و سوریا و تورکیا و ئەوروپا، وەیەوە عراق بوودە هازیگ ئابووری بەرز لە ناوچەگە.

 چەودیاریکەرەیل دوینن کە خاڵە گرنگەگە گە کەفێدە خاسەوکردن پەیوەندییەیل عارەبی لە سوریا دەسوەپی کرد كە هەماهەنگی ناوەین دەوڵەتەیل هاوسای سوریا هەس (ئوردن و عراق ولوبنان وتەركيا) لەبان هاوکاری ئەرا پتەوکردن ئاسایش و دروسکردن ناوەندیگ هاوبەش ئەرا دژە تیرۆر و باوکردن ئاسایش، کە لە هەفتەی گوزەشتە سوریا ئاشکرای کرد، وەگورەی شرۆڤەکار سیاسی ئوردنی، حازم عەیاد.

 لە کامە گرنگەیل ئەرا قایمکردن ئی کارە، عەیاد ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز دیاری کەێد کە دیارترینیان مکیسکردن ئەحمەد شەرع سەرۆک سوریا لەلایەن محمد شیاع سودانی سەرۆک وەزیرەیل عراقە ئەرا ئامادەبوین لە لویتکەی عەرەبی، کە لە مانگ ئایندە عراق میوانداریی کەێد.

  ئەو مکیسە، وەقسەی عەیاد، وەگەرد ئەو دانوسەنینە هات کە ئەیمەن سەفەدی وەزیر دەیشت ئوردن لە دیمەشق ئەنجامی دەێد، ئەرا قایمکردن پەیوەندییەیل لە ئاست ئابووری و ئەمنی و سیاسی، و رێکخستن هەڵوێست دوو وڵات.

  لە دانوسەنین دیمەشق، عەیاد چگ ئەرا دانوسەنین لە تەهران، کە وت: وەزیر وەرگری سعودیە، خالد بن سەلمان، ئیوارەی پەنجشەممە، رەسیە تەهران پایتەخت ئیران، ئەرا قایمکردن رێککەفتن پەکین، و وەرەونوابردن پەیوەندییەیل ئیران و سعودیە.

وەگەرد ئەوەیش، عەیاد نووڕێد کە پەیوەندی لەناوەین شاه عەبدولڵا سانی و جۆزێف عەون سەرۆک لوبنان بویە، و باش پرسەیل ئەمنی و سیاسی کریاس، کە نشانەس ئەرا ئی نزیکەوبوین عەرەبیە.

وتیش: وازەوبوین پەیوەندییەیل ئەمنی و سیاسی و ئابووری عەرەبی ئەوەسا وە خاسی شکێدەو لەبان عراق لە لویتکەی عەرەبی بەغداد.

لەبان ئەوەیش، عیادە دیاری کرد کە کەشوهەوای گونجیاییگ دەسکردە دروسبوین لە ئەنجام دانوسەنین ئەمریکا و ئیران، وەگەرد ئەگەر ئاگربەسی لە غەززە، و سەردەوکردن قەیرانەیل دەسمیەتی لە لوناوداین چشتەیل ڤەیرانکەر لەناو دەوڵەتەیل عەرەبی دەێد.

ئەوەسە کە شرۆڤەکار سیاسی سەیف سەعدی باسی کرد کە وت: پەیوەندییەیل ئەمنی وەرد دەوڵەتەیل هاوسا و عەرەبی ئەرێنی و گرنگە ئەرا نواگیریکردن تیرۆر، وەتایبەتی سنوور عراق وەرد سوریا لە  618 كم زیاترە، ئەراوە مکیسکردن سودانی ئەرا شەرع تا لە لویتکەی عەرەبی لە بەغداد ئامادە بوود، مکیسیگ ئرێنیە تا عراق دووارە بوودە بازیکەرەیگ جیۆسیاسی لە ناوچەگە، و نرمەوکردن کەشوهەوا لە جیهان عەرەبی.

 سەعدی لە قسەیلی ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز وتیش: پەیوەندی خاس عراق وەرد دەورگردی کەفێدە بەرژەوەنیی و ئەرا رەوش ناوخوەیی گلەو خوەێد، ئەراوە دانوسەنین ئەمریکی و ئیرانی پەیوەندی وە ناو عراق دیرێد، و ئەوەسا سوود ئەرا عراق دیرێد ئەگەر رەسینە رێککەفتن.

موختار موسەوی ئەندام دەسەی پەیوەندییەیل دەرەکی لە پەرلەمان عراق، وەگەرد ئی قسە هاوڕا بوی، کە دووپات کرد سەرکەفتن دانوسەنین ناوەین ئەمریکا و ئیران لە بەرژەوەنی عراقی وە قورتارکردنی لەو توومەتەیلە کە کەفنە شوینی لەلییان هەواڵەی دۆلار ئەرا لایەنەیلیگ باڵەیل وەرخودان لە عراق فەرمان لەلیان بەن.

 موسەوی ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز دیاری کرد کە سەرکەفتن دانوسەنین ناوەین ئەمریکا و ئیران ریگری کەێد لە بوختکردن وە پەیوەندییەیل بەغدا وەرد تەهران، بەڵکم هاتێ ئابووری ئیران لە گشت ناوچەگە وازەو کەێد کە سنووریگ وە رووبەر 1400 كم وەگەردی دیرێد.

موسەوی وتیش: مەزەنە کریەێد سەرکەفتن دانوسەنین وە خاسی باێدە بان سوریایش، و کوتاییهاتن وە قەیرانەیل ناوی و گشت ناوچەگە، ئمجا خوەرهەڵات ناوڕاس ئارامەو بوود.