چەکدانانی گەریلا بیگ بانگ نییە

بەدر سمایل شیرۆكی/  ئەو گەلانەی لە رابردوو بونەتە قوربانیی نادادپەروەری مێژوو، لەوانیە لە داهاتووش لەناو بازنەی بێدادی و ستەمی مێژوودا بمێننەوە. ئەوانەش کە بە ناڕەوایی کەوتنە بەر بەزەیی و میهرەبانی مێژوو، لەوانیە بە بەردەوامی لەبن سێبەری دڵۆڤانی مێژوو بمێننەوە. ئێمە گەلێکین لەوانەی نە بەزەبری هێز نە بەخوێنبەخشین و فیداکاری، تا ئەم چرکەساتەی لەگەڵدا بێت، میهرەبانی مێژوومان پێ دەستەبەر نەکراوە. ئایا کاتی گۆڕینی شێواز و تیۆری و نۆرم و ستراتیژەکانی خەبات و تێکۆشانی نەتەوایەتی هاتووە؟

لەو ماوەیەی رابردوودا لە پشت دەرگا داخراوەکانی گرتووخانەی لە جیهان دابڕاوی دوڕگەی ئیمڕالی چی گوزراوە، هێشتا دیار نییە، لێ ئەوەی گریمانە دەکرێ، پێناچێت هەموو شتێک بە دەستپێشخەرییە چاوەڕوان نەکراوەکانی بەڕێزان باغچەلی و سەرۆک کۆمار ئەردۆغان دەستی پێکردبێت، هەروەک مەزەندە ناکرێ  وەڵامی پ ک ک لە قەندیل، بۆ بانگەوازی بەڕێز ئۆجەڵان، کە بەسەر شەپۆلە سارد و سڕەکانی دەریای مەڕمەڕە و کەناڵە ناهەموارەکانی گەیێنەری ژێر کۆنترۆڵی دەوڵەتی تورک گەیشتوون، بگاتە ئەنجام و هەموو شتێک کۆتایی بێت.

لە ئێستادا بەکردەوە چی روودەدات؟ ئالەنگارییە مەزنەکان، پێشهاتە مەترسیدارەکان، پێشنیارە هیوابەخشەکان کامانەن؟ پێویستە چی بکرێ و کێ زیادترین رۆل دەبینێ؟ چی دەکەوێتە سەرشانی پ ک ک وەکوو رێکخراوێک و چ نەخشێکی فراوانتر دەکەوێتە سەرشانی گەلی کورد لە باکور وەکوو بەخێوکەر و رۆڵ بەخش و ئەو ماتەوزەیەی، پەک ک ی خستە سەر شانۆی سیاسەت و، خەباتی چەکداری و، نوێنەری سەرەکی ئەو بەشەی کوردستان و لەماوەی چوار دەیەی رابردوو شێڵگێڕانە پشتیوانی لێکرد؟

ئاسۆی روانین لە وێنەگەورەکە، تا رادەیەکی زۆر لێڵ و تەمومژاوییە و کێشەکە بەگشتی جەنجاڵتر و پێچاوپێچتر و پڕ ئاستەنگترە، لە بیرۆکە و ئامانجی راگەیانراو، کە جڤاکی دیموکراتی یە، و لە روانگە و بیرازی لۆژیکی هێز و پێچێبوون و هەژموونیشەوە، بچوکتر و لەپەراوێز ترە لەوەی، بارتەقای دیموکراتیزەکردنی کۆمەڵگە و دەسەڵاتە تاکڕەوەکانی رۆژهەڵاتی ناڤین بێت، وەک ئەوەی بووەتە دەستەواژەیەکی بنچینەیی لە دروشم و چەمکێک لە تیۆری خەباتکاری پ ک ک و دەربڕی ئامانجە درێژمەوداکانیان، گەرچی ئەو بابەتە گومان هەڵناگرێ، کە مژاری ئاشتی لە تورکیا راستەوخۆ پرسێکی هەرێمایەتی، رۆژهەڵاتییە و رەهەند و کاریگەرییەکانیشی دەچێتە ناو ئەجێندای سیاسەتی جیهانی و هێزە مەزنەکان لەگۆر بەرژەوەنییەکانیان لەگەڵی دەجوڵێنەوە و سەرەدەری دەکەن.

ئەگەر مەبەستی خێر لەئارادابێ و هەردوولا بیانەوێ ئاشتی سەربگرێ، دەبێ کورد لەلای خۆیەوە بەسەر ترسە رەواکانی زاڵ بێ، تورکیاش دەبێ لە روانگە و لێدوان و دانوستاندنەکاندا، خاکەڕاتر لەوەی ئێستا بێ. چونکە هەنگاونان لەناو فەزا و ئاقاری ترسی کورد و بۆغرایی و لوتبەرزی دەسەڵات، مانایەکی رون بۆ دەستەواژەی ئاشتی و ناوەرۆکێکیش بۆ پەیامەکان ناهێڵنەوە.

دوای بانگەوازی رێبەری پ ک ک و وەڵامی نیوەئەرێنیی و مەرجداری قەندیل، زۆرێک لە راو لێدوانەکانی سیاسەتمەدار و راگەیاندنی تورکیا ئەوە پشتڕاست دەکەنەوە، کە تەنانەت بۆ هەڵگرتنی هەنگاوی یەکەمیش، نەک زەمینە تەخت و لەبار نییە، بەڵکوو بۆ زاڵبوون بەسەر ئاریشە و تێکشکاندنی بەربەستەکان، هێزێکی دینامیکی و دینامیتی زۆری پێویستە. دەوڵەتی قوڵی نەتەوەگەرا و دامەزراوە میلتاریستەکان، دەبێ بڕوا بەوە بێنن، کە مێژوو وەکوو سەد ساڵی رابردوو لەسەر خولگەی دڵخوازی ئەوان ناخوڵێتەوە و ناکرێ ئیدی لە رۆژگاری ئێستادا، گۆڕان وەکوو ئارمەکدۆن سەیر بکرێ، کە کۆتایی بە هەموو شتێک دەهێنێ.

راوەدونان و بردنەژێرخاکی بزاڤی کورد و ناچارکردنیان بە خۆشاردنەوە لەناو تۆنێل و ئەشکەوتەکاندا، بووەتە هۆی ئەوەی ئەو بزاڤە لەناوچەی دیکەی کوردستان سەرهەڵبدا و بڕوێتەوە. ئەوە بەو واتایە بووە کە ستراتیژ و سیاسەتی دەوڵەتی تورک لەبارەی لەبناوبردن و لەگۆڕنان گەیشتۆتە بنبەست. لەسەردەمی نوێ و لە رۆژگاری رۆشەنگەری و پێگەیینی کۆمەڵایەتیدا، ناشتن بووەتە ئافراندن. 

ئایا بیۆتکنۆلۆژیا، تکنۆلۆژیای زانیاری و بەدەیان دامەزراوە و ناوەندی لێکۆڵینەوە و  ئایەندەتوێژیی دەوڵەتی تورک، ئەو راوێژەیەیان نەخستۆتە بەر دیدی سیاسی و دەوڵەتمەدارانی تورکییە، کە لە پێناوی راوەدونان و لەناوبردنی چەند گریلایەک لە شاخە دورەدەستەکاندا، ناچار بەلەناوبردن و زیانگەیاندنی قەرەبۆنەکراو بە ژینگە و ژیار، دروستکردنی بەربەست و لەمپەڕ لەسەر بەدەیان شاڕێی هاتووچۆی وڵات، بەخەساردانی چەندان تڕلیۆن دۆلار لە پارەی باجدەری وڵات، نانەوەی شەڕێکی سایکۆلۆژی، فەرهەنگی، رەگەزی، جوگرافی، جڤاکیی، شەقام بە شەقام و ماڵ بەماڵی تاقەت پروکێن و هێز دارزێن بوون، لە حالێکدا جیهانی لیبرال و کۆمەڵگە ئازادەکان، ئەوانەی مافە سەرەتاییە مرۆڤییەکانی وەکوو، زمان، کولتوور، پەروەردە و ناسنامەی نەتەوەکانیان لە ناو چوارچێوەی دەوڵەتێکی مۆدێڕن بەفەرمی ناسیوە، کەوتوونەتە سەر هێڵی پێشکەوتن و بەخێرایی روناکی بە بەردەمیاندا تێدەپەڕن و ئەوان لەناو سەنگەری کۆنکریتی تۆزاوی شەڕ بەجێدەهێڵن.

 سەت ساڵ رەدکردنەوە دەبێ ئەوەی سەڵماندبێ، کە رەقەهێز بۆ هەمیشە ناتوانێ تخوبی پاوانەکانی داگیرکراو بپارێزێ و دەبێ پاوانی سیاسیی نەرمەهێز دابەشبکرێ و بەشی کوردیش لە نەرمەهێز و غەنیمە و خێر وبێری ئەو جوگرفیایە دابین بکرێ. مادەم بزاڤی کوردی سەرباری میراتی چەندان شۆڕش و راپەڕین، بەلاوەنانی دروشم و ئامانجی چوارپارچەی کوردستان، هاتۆتە سەر کۆمەڵگەی دیموکراتی، دەبێ تورک بەهەڵهەڵە و شادییەوە سەرچۆپیکێشی پرۆسەی ئاشتی بێ و بەبێ مەرج کێشەی نەگۆڕینی سەرۆک شارەوانی بۆ قەیوم، بخاتەژێر لێکۆڵینەوە و بڕیارەکە بە ئەرێنی بپەژرێنێ. 

لە تورکیا هەردوو لایەنی چەکداریی کورد و تورک، لەگەڵ پوکانەوە و لەبارچوون و پوچەڵی ستراتیژیەکانیان رووبەڕوون و دەست و پەنجە نەرم دەکەن. داتا و ئۆلگوریتم و حەماسەت و دەمارگیریەکان،  ژەنەڕالەکانی سوپای تورک و بەرپرسەکانی شەڕی پارتیزانیی گەریلا،  لەوەبەدوا بەڕەهایی ناتوانن باوەڕ بە سەرۆک و  سەرکردە سیاسییەکان بێنن، کە بۆ هەمیشە بەردەوامی بە دۆخی شەڕی چەکداری و لەناوبردنی جەستەیی یەکتر بدرێ. ئەگەر بەکارهێنانی یاسای تیرۆر و چەکداربوونی سوپای دەوڵەت بە تکنۆلۆژی وردی لیزەری و دڕۆنی و .... ئاقاری بۆ شەڕی چەکداری شۆڕشگێڕان بەرەتەنگ کردبێ، ئەوە گوشاری بەفەرمی ناسین و بەهەندوەرگیرانی مافی بەکارهێنانی زمان و کڵتوور و ئازادیە مرۆییەکانی دیکە، بۆ نەتەوە و کەمینەکان لە سیستەمی نوێی جیهانیدا، داهێزرانی مەکینەی جەنگی و قەیرانی ئابوری و بەردەوامبوون لەسەر دابی چوار دەیەی رابردووی بۆ دەوڵەت، چەندقات دژوار و ناعەقلانی و تاقەتپروکێن کردووە.

 لە لێدوانی بەشێک لە دەسەڵات  بۆ پرسی ئاشتی وەها فام دەکرێ، وەک ئەوەی بەڕاشکاوی بڵێن، مادەم تەنوری یاسای دژەتیرۆر گەرمە و هەموو جیهان نانی خۆیانی تێدا دەپێژن، با دەوڵەتی تورکیش بەزەیی بە پ ک ک ی کوردی نەکا و بۆ ماوەیەکی درێژتر لە لیستی تیرۆر بیانهێڵێتەوە، ئەوە تاکوو ئێستا لەناوخۆی تورکیا وەکوو شمشێری داموکلێس بەسەر سەری هەموو بەرەوپێشچوونە دیموکراتییەکانی کوردان راگیراوە و زۆر لەدەستکەوتە رەواکانی کوردانی، لە خەباتی مەدەنی و سیاسیدا پێ سەربڕدراوە. بەڵام بەبێ لەبەرچاوگرتنی هاوسەنگی هێز، هاوکێشەکان وەها بەیەکداچوون، کە لەدوای دامەزراندنی کۆماری تورکیا تا ئەم چرکەساتە، هەرگیز رووینەداوە، دەوڵەتی تورک هاوشانی دۆزی کوردی، بەیەک ئەندازە و وەک یەک، رووبەڕووی ئالەنگاری سیاسەتی جیهانی و مەترسییە هەرێمایەتییەکان و گوشاری گۆڕانکارییەکان ببنەوە. مژاری ئاشتی بۆ کورد چەند پێویستە، بۆ تورک لەهەمان دەم، هەم پێویست، هەم قورس، هەم ژیانەکییە. 

مێژوو پێمان دەڵێ، کە دەوڵەتی تورکیە لە سەت ساڵەی رابردوودا، هەموو هێز و پتانسێلی دەوڵەت و نەتەوەی تورکی لە پێناوی هێشتنەوە و جێگیرکردنی ئیدۆلۆژی یەک ئاڵا یەک نەتەوە یەک خاک سوتاندووە، ئەو دەوڵەتە ئێستا بەرچاوی رونترە و سنورەکانی هێزداری خۆی باش هەڵسەنگاندووە و لە قازانج و بەرژەوەندیی خۆی نازانێ لەوە زیادتر بەپێی ئەو دروشمە بەرەوپێش بڕوات. لە بەئامانج گرتنی بەردەوامی کورد، نە دەرگای یەکێتی ئەووروپای بەسەردا دەکرێتەوە، کە بۆ ئەو وڵاتە خواست و ئامانجێکی ستراتیژییە، نە رۆژهەڵات و جیهانی ئیسلامیش سیاسەت و بەرنامەکانی تێر دەکەن و لەوە زیادتر پێشوازی لێدەکەن. بۆیە ئەگەر تورکیا دەیەوێ زیادتر پێشبکەوێ و لەوەی ئێستا بەهێزتر بێت، دەبێ دەرگا بۆئازادییەکانی کورد بکاتەوە و کەڵک لە ماتەوزەی ببینێ و دەیان ملیۆن مرۆڤ، لە دژبەرەوە، بکاتە هاوکار و هاوچارەنووس و هاوبەرژەوەند. بەبێ بەهادان و بەرزنرخاندنی پێگە و ژیار و تایبەتمەندییەکانی نەتەوەکان، ئەو وڵاتە لە نشینگە و جوگرافیا و ئابوری و ژیانی ئێستایدا دەچەقێ و لە حاڵەتی بەرگری لەمانەوەیدا دەمێنێتەوە.

تاکوو دەوڵەتی تورک، کورد بەهەموو داواکاری و مافەکانییەوە، با لەچوارچێوەی جوگرفیای تورکیاش بێت بەفەرمی نەناسێ، وەکوو نەتەوەیەکی خاوەنی ژیار و زمان و پەروەردە و کولتووری رەسەنی خۆی دانی پێدانەنێ، بێگومان لە سەردەمی مۆدڕنیتە و رۆشەنگەری و جیهانگیریدا، ناتوانێ چاوەڕوانی ئەوە لەکورد بکات، کە خۆیشی وەکوو سەروەر و نەتەوەی هەڵبژاردە و خاوەنی هەموو شت لە تورکیا بەفەرمی بناسرێ و، هزری راچلەکین و بەرگری لە مافە مرۆڤی و یاساییەکانی، بەهەر شێواز و بەهەر بەهایەک لە ئامانجدا نەمێنێ.

سەرباری هەموو ئەگەرەکان ئەوە پرسیارە راستەقینەکە دەبێت؛  ئایا ئامانج و خەباتی مافخوازیی کوردان لە باکوری کوردستان، لەرێی کاری پەرلەمانی، بەهاوکاری ئەو دیموکراسییە نیوەچڵەی کۆماری تورکیا، دەتوانێ خۆی مانیفێست بکاتەوە و وا لەگەلی تورک بکات، هەستیاری و عەقلیەتی قۆناغی شەڕی چەکداری تێپەڕێنێ؟

چەکدانانی پ ک ک و چونە ناو پرۆسەی سیاسی، (بیگ بانگ) تەقینەوەی گەورە نییە، کە هەموو شتێک لە خالی سفر دەستپێبکاتەوە و هەوێنی ژیانێکی نوێ بێت، بەڵکوو ئەوە نزیک دوو دەیەیە کە ژێرسازی و پێکهاتەکانی جیهانی نوێ لەڕێی کرانەوەی دیموکراسی، گەرچی لە دەرز و دەلاقەی تەنگەبەریش بێت،  لە سیاسەت و کۆمەڵگەی تورکیدا نیشانەکانی دەرکەوتوون و بەرەو خەملین چوونەتە پێش. ئەوە مژارێکی دەستپێکییە و هەوڵی بۆ دەدرێ، لێ پێناچێت چاوەڕوانیی چارەسەری دەمودەستی هەموو تەنگ و چەڵەمە کەڵەکە بووە سیاسی، کۆمەڵایەتی، ئابوری و داماڵینی یەکجارەکی دەمارگیری و ڕقئەستوریی یەک سەدەیی و بەریەککەوتنی دوو نەتەوەی  لێبکرێ، بەڵکوو  پرۆسەیەکە و لەناو هەشک و بەشکی دەیان شکست و بێ هیوابوون و ئالەنگاریدا، پارچە بەپارچە و بەش بە بەش و وشە بە وشەی شکل دەگرێ و دەبێتە پرۆژە. ئەوە خۆی لەخۆیدا شۆڕشێکە کە دەبێ بنیات و میرات و هەلومەرجی شەڕی چەکداری و چەوساندنەوەی جڤاکی و زمانی و ناسنامەیی یەک سەدەی رابردوو، ساڵ بە ساڵ و رۆژبەڕۆژ و چرکە بە چرکەی پێچەوانە بکاتەوە و، لە ئاوی رونی پێکەوەژیان و تۆلێرانسی هەڵبکێشێ و بشواتەوە. بێگومان ئەوەش تەنیا کاری سیاسەتمەدار و سەرکردەکان نییە، بەڵکوو پرۆسەیەکی هەرەوەزی فراوانە و ئەرک دەخاتە سەر شانی هەموو چین و توێژەکانی کۆمەڵگە، لە راگەیاندنەوە بگرە تا فەیلەسوفان، کۆمەڵناسان، نووسەران، مێژوونووسان، هۆزانڤانان، دەنگبێژان، وەرزشکاران، کرێکاران و کاسبکاران و تەنانەت فیسبوک چیەکان و تیکتۆک چیەکان و.....ئەوانیدیکەش.