هه‌ژموونی هه‌ڵبژاردن
هەڵکەوته‌ی جوگرافی تایبەتی ئه‌م هه‌رێمه هەمیشە لە ناو چه‌قی گرژییەكانی ناوچەکە بووە. جگە لە وڵاتانی دراوسێ، زلهێزە جیهانییەکان هەوڵیانداوە كاریگه‌رییان لەم جوگرافیایەدا هەبێت وچڕی كێشه ئه‌منی و سیاسی و کۆمەڵایەتی و کولتوورییەکان له بازنه‌ی نەتەوەیی ، کوردستانی لە دەرفەتی سه‌ربه‌خۆیی بێبەش کردووە، هه‌روه‌ك سیاسەتی ناهاوسەنگ هەمیشە بۆ كورد تێچووی قورسی هەبووە .
له ئێستادا ، گرنگترین خاڵ کە خەڵک بتوانێت ڕۆڵی هەبێت لە باشتر بەڕێوەبردنی کاروباری هه‌رێم، به‌شداریكردنه له هەڵبژاردن. هەڵبژاردن لە سیستەمێکی دیموکراسیدا بە دڵنیاییەوە بێبەری نییە لە مەترسی . هه‌رچه‌ند هەڵبژاردن تەنها یەک ڕۆژە، بەڵام ئەو دەرئەنجامانەی کە دەتوانێت لە ناوەوە و دەرەوە هەیبێت درێژ خایه‌نه ، به‌دڵنیایی لە سیستمی نێودەوڵەتیدا ئەو سیستم و ده‌سه‌ڵاته‌ی کە بنکەیەکی جەماوەری و دیموکراسیتریان هەیە، زیاتر پاڵپشتی دەکرێن .
بەشداری سیاسی یەکێکە لەو ره‌گه‌زه گرنگانەی کە ئەنجامێکی لەباری لەسەر کارایی کۆمەڵگه ده‌بێ، هەربۆیە كوردستانییه‌كان له‌وه تێده‌گه‌ن دەرئەنجامەکانی دواخستنی هه‌ڵبژاردن جیا له لاوازبوونی پێگه‌ی حکومەت، کەمکردنەوەی قبوڵکردن و شەرعیەتی سیستمەکە، زیادکردنی فشاری بیانی و کۆمەڵگە نێودەوڵەتییەکان، و زیادبوونی ناڕەزایی گشتی به شوێندایه .
بوونی فرە لایەنی سیاسی لە ڕاستیدا میکانیزمێکە بۆ بەشداریی سیاسی زیاتری خەڵک. لەسەر بنەمای ئەمەش دەرفەت بە هاووڵاتیان دەدرێت کە بەشداری لە دەسەڵاتی سیاسیدا بکەن و هەست بە نامۆبوون نەکەن. هەڵبژاردن بە ئامادەبوونی لایەن و کاندیدی جیاواز و "دەنگێک بۆ هەر کەسێک" ئەو هەستە بە هاووڵاتیان دەبەخشێت کە حکومەت مافی یەکسانی به‌خشیوه به هەموو هاووڵاتیان. له سۆنگه‌ی ئه‌وه‌ی هەڵبژاردن میکانیزمێکە کە قەیرانی بەشداریکردن و قبوڵکردن لە کۆمەڵگادا سنووردار دەکات، ئەم پرۆسه‌یه لە درێژخایەندا سیستەمی سیاسی سەقامگیرتر ده‌كات ، سیستەمی سیاسی بەبێ ئامادەبوون و بەشداری خەڵک هیچ واتایه‌كی نییە .
كێشه‌ی هه‌ڵبژاردن یەکێکە لە گرنگترین و جددیترین قەیرانەکانی سیستەمی سیاسی ساڵانی دوایی له هه‌رێمی كوردستان. دیموکراسی لە هەموو وڵاتانی جیهان هەوراز و نشێوی هەیە، لێ وەلانانی نائومێدی له هه‌رێم پێویستە . بەشداریی خەڵک لە هەڵبژاردنەكه‌ی كۆتایی مانگی 10 بە ئامادەبوونی لایەن و کاندیدی جیاواز دەبێتە هۆی دروستبوونی شەرعیەت و قبوڵکردنی ده‌سه‌ڵاتی سیاسی و هەژموونی ناوخۆیی و ئەم هەژموونە بەهێزە ناوخۆییە هانای هەژموونی سیاسی هه‌رێم ده‌دات لە پەیوەندییە نێودەوڵەتی و ناوچەییه‌كاندا .
له كاتێكدا زۆرێك له وڵاتانی جیهان خۆیان بە دەست جۆرێک لە ئانارشی و فرەلایەنی دەناڵێنن، هەبوونی هەژموونێکی بەهێزی ناوخۆیی بۆ ئه‌م سه‌رده‌مه‌ی هه‌رێمی كوردستان پێویستە. بۆگەیشتن بەو هەژموونه هه‌ڵبژاردن باشترین بژارده‌یه.
