دویای ٦ هەزار ساڵ..کەڵگای دەیشتەکی چوودەو ئەرا خاک خوەی

بریتانیا لە پڕۆژەیگ کارکەێد، وە ئامانج بردنەوەی کەڵگای دەیشتەکی بیسون ئەرا وڵاتەگە، ئەویش دویای گومابوینی ئەرا زیاتر لە ٦ هەزار ساڵ.
دەسڵات بریتانی لە وەهار ٢٠٢٢ لە کەرت کینت، ئەوەسا رێین بویچگیگ لە کەڵگا مەرقەز کەێد، لە پڕۆژەیگ ژینگەیی وە ئامانج مقەیەتی ئاژەڵەگان ک هانە ژیر هەڕەشەی لەناوچگن، و بوودجەگەی لە یەک مەلیۆن ئیستەرلینی فرەترە. ئەرا ئی ئامانجە، ئەوەسا دارستان گەورایگ تەرخان کریەێد، بڕیگ دار سنەوبەر هاناوی، وەروبەر ٥٠٠ هیکتار ئەرا هانداین هاتنەوەی ژیان دەیشتەکەی ئەرا ناوچەگە وە گشت شیوەگانی.
وگورەی رۆژنامەی زی گاردنیان بریتانی، ئەوەسا نیرەیگ و سێ مایە لە قۆناغ یەکەم مەرەقەز کریەێد، لە هاوردنەوەی نیشتەجیی کەڵگایەیل ک لە هۆڵەندا تیەرنەی یا پۆڵەندا، ک ئیجوور ئەزمون سەرکەفتگیگ ئەنجام دانە.
توێژینەوەگان ئاماژەدەن ک ژیان دەیشتەکی لە بریتانیا لە ساڵ ١٩٧٠ وەرەودویا چگنیگ وەخوەی دی ، وەرێژەی ٦٠ لە سەد، تا بریتانیا بوودە یەکیگ لە وەناوبەرترین دەوڵەتەیل جهان ئەرا ژینگە و پێکهاتەیلی.
وەگورەی (بۆڵ هاداوای) لە کومەڵگەی ''کینت وایت لایڤ تڕیست'' ک تایبەتە وە باوەتەیل ژینگە، ک هاوردنەوەی نیشتەجیکردن ئاژەڵە گومابیەگان جوور کەڵگای بیسون، جوور کلیلیگە ئەرا هەمەڕەنگی ژینگە، و رەفتارە دروسەگەس وەل قەیران كەشووهەوا ک جهان کەفتیەسە وەری.
گرنگی کەڵگایل بیسون ها لە ئەوە ک لە توکڵ دارەگان لەوەڕن، ک ئەرا مەلوەر و باڵندە لە کوتە توکڵە بویچکەگان دانیگ دابین کەێد، بیجگە سوده‌مەنی دارەگانیش لەلی.
توێژینەوەکار و پسپۆڕەیل ژینگەیی مەزەنە دیرن ک کەڵگایەیل بیسون، وەرجە دەور ٦ هەزار ساڵ لە بریتانیا بویە، ک راوکردن و ئاڵشتبوین لە داهات تایبەتییان لە لەوەڕی بویە هووکار وەناوچگنیان، و بیسون ئۆڕوپی ک بڕیار مەرەقەز کردنی دریاگە وە یەکیگ لە نزیکترین توخمارەی دانریەێد.
لە قۆناغ یەکەم لە پرۆژەگە، نیەیلن سەردانکەرەیل له‌ ناوچە تەرخان کریایەگە ئەرا زاوزوی کردن ئی کەڵگا نزیکەو بوون، و ئەگەر پڕۆژەگە سەرکەفت، ئیجا دووسداره‌یل سروشت تویەنن وە تەماشاکردنی خوەشحاڵ بوون.
کەڵگاگان هیچ پێکهاتەی لەوڕیگ یا ماڵ دەسکرتیگ وەپیان نێەدریەێد، بەڵکم چەودیری رەوش پزشکییان کریەێد، وە لێکۆڵینەوەی وەردەوام لەبان لاسەگەیان. دویای زاوزوی کردنیان بەشیگ لەلی بریەێد ئەرا ناوچەیلیگ تر لە بریتانیا.
جی باسە ک بیسون ئۆڕوپی، گەوراترین شیردار دەیشتەکیە لە کشوەرە پیرەگە، ک کیش یەکیگیان رەسێدە یەک تەن.