نێچیروان بارزانی لە ئەلیزێه: گردەوبوین نیگەرانی و هاز دیپلۆماسی لە مەوقەی جەنگ

 ئەگەر "کۆنفرانس سێیەم بەغدا" کە ئامادەبوین سەرۆک فەرەنسا خوازیە لە پایتەخت عراق، بشیویەێد یا دویا بخریەێد و ئیجا نێچیروان بارزانی مکیس فەرمی ئەرا سەردان پاریس و گردەوبوین وەی شیوەی زویوەزیە وەرد ماکرۆن لە کۆشک ئەلیزێە وەربگرێد، یەیش وەو واتەس کە چشتەیل فرەیگ دیرن کە بایەسە بویشیەن و گفتوگۆ لەبانیان بکریەێد.

فەرەنسا لە میژوو پەیوەندی قایمیگ وەگەرد کورد دیرێد، وەگەرد هەرێم کوردستانیش، بەڵام وە دەگمەن سەرکردەیگ کورد بویە کە چێژ لە پەیوەندییگ قویل و نزیک وە وەردەوامی وەرد سەرۆک فەرەنسا وەربگرێد، جویر ئەوەگ ئیسە لە ناوەین نێچیروان بارزانی و ماکرۆن، هەکاتی ساڵ ٢٠١٧ لەلای کەمەو ٦ گردەوبوین لە ناوەینیان ئەنجام دریایە.

سەرۆکایەتی هەرێم لە بەیاننامەیگ کە ئمڕوو پەنجشەممە لە بڵاویکرد وت: نێچیروان بارزانی، سەرۆک هەرێمی کوردستان، کە رووژ پەنجشەممە رەسیە پاریس، رووژ جمعە لە میان دیدارەگەی وەرد سەرۆک ماکرۆن لە کۆشک ئەلیزێە، باس پەیوەندییەیل فەرەنسا وەرد عراق و هەرێم کوردستان، پەرەپێدان هاوکاری هاوبەش، و رەوش عراق و ناوچەگە وە گشتی کردن.

ئی لێدوانە وەگەرد ئەوە هات کە سەرچەوەیگ ئاگادار حکومەت عراق ئەرا ئاژانس شەفەق نیوز ڕاگەیان کە وڵاتەیل بەشداربوی لە “کۆنگرەی سێیەم بەغدا” داوای دویاخستن کۆنگرەگە کردنە لەوەر ئەو رەوش نائارامە لە عراق  وەمدوو پەرەسەنن پەلامارەیل دژوە هیزەیل ئەمریکی.

 ئەراوە هاتێ ئاشکرا بوود کە بویشیمن وەڵامدان زویوەزی بارزانی ئەرا مکیسەگەی ماکرۆن، رەنگدانەوەی تەقەلای فەرەنسییە ئەرا زووکردن لەبان وەردەوامی گرنگیدان پاریس وە پەیوەندییە عراقی و کوردییەیل، تەنانەت ئەگەر "کۆنگرەی بەغدا"یش دویابخریەێد، گردەوبوینەگەیش لەوەختیگ تیەێد هەناێ سەرۆک هەرێم تەقەلا دەێد هاوسەنگییگ لە ناوەین لایەنە دژبەرەیل، لە ری لایەنە گورجەیل ئەوبان هەرێمی، و وە پێچەوانەو، کە هەرێم کوردستان وە پەرەپێدان ئەو پەیوەندییلە وەگەرد فەڕەنسا توەنێد چەن ئامانجیگ وەدەس بارێد یا خوەی لە چەن هەڕەشەیگ دویر بگرێد.

چەودیارەیل ئویشن: گردەوبوین ئمڕوو ئەلیزێه ناوەین سەرۆک فەرەنسا و سەرکردەی کورد راوێژکاری لەخوەی گرێد لەبان ئەو پیشهاتە زویوەزویلە لە عراق، یەیش لەوەر رووشنایی کاردانەوەی جەنگ ناوەین ئیسرائیل و حەماس کە رخ زیاتر لە فراوانبوین ناوچەیی دروس کەێد، کە کاریگەری لەبان عراق دیرێد.

زانیایە کە، لە چەن رووژ گوزەشتە، چەن کوتلە و سەرکردەی عراقی هەڕەشە یا ئامادەیی خوەیان ئەرا بەشداریکردن لە جەنگەگە راگەیانن ئەگەر ئیسرائیل وەردەوام بوود لە پەلامارە زەمینی و ئاسمانییەیلی لەبان کەرت غەزە، یا ئەگەر ئەمریکا ڕۆڵ خوەی لە جەنگەگە قایم بکەێد، ئەرا نموونە دویەکە سەرۆک ئەرکان حەشد شەعبی، عەبدولعەزیز ئەلمحەمەداوی، “ئەبو فەدەک” رینمایی دا کە بەرزترین رەوش ئامادەباشی بەرز بکەێد جویر ئامادەکارییگ ئەرا رەفتارکردن وەگەرد هەر چشتیگ لەناکاو لە چەن رووژ ئایندە و “ تا  وە تەواوی ئامادەبوون ئەرا وەرگریکردن لە سەروەری وڵات و سنوورە نیشتمانییەیلی”، لە چشتیگ کە هاتێ نوقڵانەی ناڕاستەوخۆ بوود ئەرا ئەگەر وەڵامدان سەربازی ئەمریکا دویای ئەوەگ شوینیگ سەربازی ئەمریکی لە عراق پەلامار دریا، و سوریا دەیان پەلامار وەخوەی دی وە مووشەک و فڕۆکەی بێفڕۆکەوان.

لەیجویرە کەشوهەوایگ، رکداری ماکرۆن ئەرا گردەوبوین زویوەزی وەرد بارزانی وەو مانایش تیەێد کە سەرۆکایەتی فەرەنسا خوەشی تیەێد پەیامیگ کلبکەێد کە خوازێد بەرژەوەنی خوەی ئەرا سەقامگیری رەوش ئەمنی عراق و لە هەرێم کوردستان وەتایبەتی نشان بەێد.

چاودیاریکەرەیل هەمیش ئویشن: گردەوبوین ئەلیزێە کە هاتێ بوودە جینشین دویاخریای "کۆنگرەی سێیەم بەغدا"، لە روانگەی زووکردنە لەبان بویین فەرەنسا لە عراق، وە دڵنیاییەو باس لەو رۆڵەیلە کەێد کە پاریس توەنێد لە گۆڕەپان ناودەوڵەتی و ناوچەیی بازی بکەێد، تا بتوەنێد عراق و ناوچەگە لە ئاگرە گەورەیل و هەڕەشەی ئاگرکەفتنیان دویر بخەێد.

زانیایە یەکەم دانیشتن “کۆنف

کۆنگرەی بەغدا” لە مانگ ئاب 2021 لە پایتەخت عراق وە دەستپیشخەری سەرۆک ماکرۆن و عراق وەڕیەو چگ، ئەو وەختە مستەفا کازمی سەرۆک وەزیرەیل بوی، لەو ماوە ماکرۆن سەردان بەغدا کرد و خوەشی لە گردەوبوین وەرد نێچیروان بارزانی هات، و ئەرا زانیاری کە ئەو یەکەم دیداریان نییە.

 جی باسە کە ئیرنگە بویین نێچیروان بارزانی لە پاریس چوارەمین سەردان فەرمیە کە لە دویای دەسوەکاربوینی لە پۆست سەرۆکایەتی هەرێم کوردستان لە خول وەرین ئەنجامی داگە، هەرلیوا سەرۆکایەتی هەرێم لە خول ئیسەی.

ساڵ 2017 یەکەم دیدار ناوەین ماکرۆن و بارزانی هاتە ئاراوە، کە ئەو وەختە سەرۆک حکومەت هەرێم بوی، جویر سەرۆک فەرەنسا سەردان هەولێر کرد، لە تەقەلایگ لەو مەوقە ئەرا کۆنتڕۆڵکردن کاردانەوەی گرژییەیلی وەگەرد بەغدا لەئەنجام ریفراندۆم سەروەخوەیی، لە وەختیگ بارزانی لەو وەختە زەخنە راگەیان: “ئیمە ڕێز لە بڕیار دادگای فیدراڵی گریمن دژوە ریفراندۆم سەروەخوەیی و ئی باوەتە کۆتایی هاتیە و لە قۆناغیگ نوویمن، و ئامادەیمن وە گورەی دەستوور لە عراقیگ یەکگردگ گرفتەیلمان چارەسەر بکەیمن.”   و ماکرۆنیش، ئەو وەختە وت “بویین عراقیگ هازدار و فرەیی کە دان وە هەریەک لە پیکاتەیلی بنەێد، مەرجیگە ئەرا سەقامگیرییگ دەسوەجی و مامناوەند” لە خوەرهەڵاتی ناوڕاس، وتیش: “نەوەی نوو سەرکردەیل کوردە ” وە نویەنەرایەتی نێچیروان بارزانی و قوباد تاڵەبانی، “وەرپرسیاریەتییگ میژوویی هەڵگرێد.”

بیجگە لەوەیش، ماکرۆن لە مانگ ئاب 2021 سەردان هەولێر کرد، ئەرا دووپاتکردن پاڵپشتی خوەی ئەرا پڕۆژەگەی ئەرا پیشخستن ناوچەگە و چەسپانن ئاسایش و سەقامگیری، لە چوارچیوەی سەردانەگەی ئەرا عراق لە چوارچیوەی "یەکەمین کۆنفرانس بەغدا".  هەرلیوا لە مانگ ئادار 2021 لە پاریس گردەوبوینیگ لەناوەین ئەو دوو پیاوە ئەنجامدریا، هەناێ بارزانی سەردان پایتەخت فەرەنسا کرد، باس دیارترین پیشهاتەیل ناوچەگە واتە عراق و جەنگ داعش کردن.  و بارزانی لەو وەختە وەگەرد ژان ئیڤ لۆدریان وەزیر دەیشت فەڕەنسا و سەرۆک شارەوانی پاریس گردەو بوی.

وەگورەی سەرچەوە ئاگادارەیل، ماکرۆن ئمڕوو دەرفەت دیدار وەرد نێچیروان بارزانی خەێدە دەس ئەرا نیشاندان چەسپیاگی پشتگیریکردن فەرەنسا ئەرا هەرێم کوردستان، کە پاریس رۆڵیگ دویر و درویژ داشتیە لە دەسمیەتیکردن هەرێم ئەرا نواکیری هەڕەشەیل ریخریاگ تیرۆریست داعش.

سەرچەوەیل باس ئەوە کەن کە فەرەنسا چەودیاری پیشهاتەیل رەوش ئەمنی و سیاسی عراق و ناوچەگەیش کەێد، دڵنیایی دەێد لەوەگ ئەو تەقەلایل وەرچەوە لە بەرهەمهاوردن دیپلۆماسی و سیاسی و ئەمنی کە لە ساڵەیل گوزەشتە دانە لەدەس نەچوود.  هەمیش لەهویر فەرەنسییەیلە کە چەن مانگیگ وەرجەیە رێککەفتنیگ گەپ وەگەرد حکومەت عراق لەڕی کۆمپانیای تۆتال ئینێرجی ئەنجامداگە، کە هاووەخت وەگەرد کۆمپانیا قەتەری و سعودییەیل هاوبەشی کردیە ئەرا جیوەجیکردن پڕۆژەی گەپ، و وەدڵنیاییەو رخیان لە لەدەسدان ئەوە چوود، ئەوانیش نیگەرانی خوەیان ئەرا بارزانی ئویشنەو، کە متمانە وەپی دیرن، تا ئی پەیامەیل فەرەنسییە وەل خوەیەو ئەرا وەرپرسەیل عراق بوەێدەو.