ئیلام فەیلی.. دارستانەیل بەڕوی لەچنگ هشکەساڵی و ئاگر و بیماری

شەفەق نيوز- بەغداد/ ئيلام

ئەڵگەردان تایبەت

دارستانەیل بەڕوی لە پارێزگای ئیلام فەیلی، کە کەفێدە زنجیرە کویەیل زاگرۆس، تویش هەڕەشەیل فرەیگ تیەن، لەوەر ئاگر وەزرانە، و بڵاوبوین بیماریەیل، و زیایبوین هشکەساڵی، کە هیلن یەکیگ لە گەورەترین شوینەیل ژینگەیی لە خوەرئاوای ئیران، بکەفنە کەنار فەوتیان.

    وەگورەی راپۆرت ئاژانس "فارس" کە ئاژانس شەفەق نیوز ئەڵگەردانی کردگە، دارستانەیل بەڕوی لە ئیلام زیاتر لە 640 هەزار هكتارە، و بەشیگ گەورە لە بنمەیای سروشتی وڵاتەگەس، وەلێ پەسا وەشیوەیگ بیوینە وەرەو دویا چوود، لە ئەنجام کاریگەرییەیل ژینگە و کەشوهەوا، لە سای کەمی وەڵامدان حکومەتی.

   ئاگر دارستانەیل لە ئیلام، وەتایبەت لە ناوچەیل مانشت وتشنغوله وكبيركوه، بویەسە دیاردەیگ وەرزی وەگەرد گشت تاوسانیگ گلەو خوەێد، کە ساڵانە ئاگر هەزاران هکتار سزنێد.

 بيرزاديان، کە وەرپرسە لە کپەوکردن ئاگر لە ئیدارەی سامانەیل سروشتی لە ئیلام، ئویشێد: مدوو ئەوە چوودەو ئەرا داوەزیان نم لە خوەڵ، و دارەیل بوونە جویر چیلگ کە ئامادەن ئەرا سزیان، وەگەرد کەمی تیژیگ لە کەرەستە و کادر و کۆپتەرەیل و ژیرخانەیل کپەوکردن ئاگر.

   وەرانوەر ئەوە، بیماریەیل قارچک و بەکتریا ریشەی دارەیل داگیر کردنە، جویر قارچک Biscogniauxia وNeoscytalidium dimidiatum، وەگورەی بەکتریای Bacillus pumilus کە وەڵنگ دارەیل زوردەو کەێد و لەناو دەێد، وەقسەی  مژگان كەوسەري، خانمە توێژەر لە پڕۆژەی چەودیاریکردن فەوتیان بەڕوی؛ زیاتر لە نیمەی ئی دارستانەیلە کەفتنە هەڕەشەی فەوتیان لە ماوەی دە ساڵ ئەگەر گامەیل هاناڕەسین جیوەجی نەکریەن.

 کەوسەری هوشداری لە نەوین سیستەم روانگەکردن بایۆلۆژی و کەمی سپۆنسەر توێژینەوە کرد، کە وت: فرەی بیماریەیل دویای نەمان وەخت ئاشکرا کریەێد، وەختیگ دی دارەیل مردارەو بوینە.

  ئەو راپۆرتە بڕیگ چارەسەری پیشکەش کەێد کە چالاکوانەیل ژینگە و پسپۆڕەیل سامانەیل سروشتی پێشنیار کەن،  کە خانمە چالاکوان مونیرە نوریان تەمەی دەسکردن وە هەڵمەتەیل هوشیارکردن جەماوەری کرد و قەیەغەکردن بڕین دار ئەرا دروسکردن زوخاڵ، لە وەختیگ تۆێژەر فەرەیدون سولەیمانی پێشنیار کرد کشتوکاڵی ژینگەیی و گەشتوگوزاری وەردەوام وەکار بارن، و سوود لە مانگە دەسکردەیل بارن ئەرا روانگەکردن وەرجەوەختە.

   راپۆرتەگە لە کۆتایی دووپات کرد کە دارستانەیل بەڕوی لە ئیلام کە جویر دوو سویەی زاگرۆسە و سەرچەوەیگ گرنگە ئەرا هەمچەشنی بایۆلۆژی لە ناوچەگە، کەفتیەسە وەختیگ یەکلاییکەر، لەبان ئەو سەختیەیل گەورە، پسپۆڕەیل نووڕن کە وەشوینکەفتن ستراتیژیگ گشتگیر و وەکارخستن مقیەتیکردن یاسایی، وەگەرد بەشدارکردن مەردم، توەنێد ئومید بیلێد وە رزگارکردن ئی میراتی ژینگەییە.