بیماری داون
شەفەق نیوز/ باس جهانیگ پڕ رووشنایی دڵ، و زەردەخەنەی بیگومان، و بیگوناهی و دڵنەرمی کەیمن، ک لەوانەگ هانە شیوەی بیماری داون.
هەرچەن لەلای پزشک بەریتانی جۆن لانگدون داون لە ساڵ ١٨٦٢ باسی وە تەواوی کریاگە، باوجی بیماری دیرکەفتن لە ئەوزەڵکردن، و دوخسار جیواز، و کەموکوڕی لە هۊیرکردن، لە چەن کاریگ هونەری لە سەردەمەیل کۆنە نشان دریاگە.
لە سەردەمەیل ناوڕاس، ئی بیماریە جۊر لەعنەتیگ لە خودایلە دریا قەڵەم، و کەنیسە هەکاتی هیتلەر ئەو کەسەیلە لەناودیاد، چ وە کوشتن یا وە سزیان.
وەلێ دۊیای ئەوە، ئەو هۊیرکردنە ئاڵشت بۊیە، و ئەوانەگ تۊش داون وە خەیر و بەرەکەت خودایلە دریانە قەڵەم، و لەناو کلیسەیلە جۊر نەوکەر نریانە کار، وەلێ فرە جار لە ژیان و خوەشی بێبەش کریان.
لە ساڵ ١٥١٥ شیوەکاریگ هۆڵەندی ک ناوی گوما بۊیە، و یەکیگە لە شاگردەیل شیوەکار یان خۆسێت " Jan Joest of Kalkar " تابلۆیلیگ وەناونشان (عشق حەزرەت مەسیح) کیشا، و ئی کارە هونەریە جۊر بەشدارییگە تا رووشنایی بخریەێدە بان ئی بیمارەیلە لە شۊین گرنگیگ.
ئی کارە چەوجەی گەورەیگ لەناوی هەس، لەوەر هەسی شیوەی ئەو کەسەیلە ک تۊش بیماری داون هاتنە لەناو خیزانەگەی حەزرەت مەسیح، و ئەگەر خاس بنووڕیمنە تابلۆەگە، دۊینیمن ک لە شان حەزرەت مەریەم پەرییگ هەس، ئەویش تۊش بیماری داون هاتگە، و یەکیگ لە خوارتر نووڕیدە زایین حەزرەت مەسیح، و ئەوەکان وە باڵەفڕی، هانە بان سەری، ک ئەوانیش تۊش بیماری داون هاتنە، و شیوەیلیان هالە سەرسامی، و شایەت زایین مەسیح لەماڵ یەکیگ لەو راهبەیلە بۊیە ک ئیوەت خاوەن خوازینەیل تایبەت کەێد، یا شیوەکارەگە خوازێد نشان ئەوە بەێد ک حەزرەت مەسیح وەخاتر پاڵپشتیکردن ئەو بەدبەختەیلە هاتگە.
و لەیرایش، زانایلە تۊێنن دووپات بکەن ک ئی بیماریە بیماری نوویگ نییە، بەڵکم بیماری فەە کۆنەیگە، ک وەرجە زیاتر لە ٥٠٠ ساڵ باو بۊیە.
بیماری داون، چوودەو ئەرا جۆن لانگدون داون، ک یەکەم جار ناو مەنغۆلی بڕیە باڵای، و جۊر بیماری مەغزی دادەی قەڵەم، و راپۆرتیگ لە ساڵ ١٨٦٦ باس ئەوە کرد ک ئەو مناڵەیلە ک تۊش بیماری داون هاتنە روخسار رایبەت خوەیان دیرن، هەکاتی بنچینەی مەنغۆلی.
و لە ساڵ ١٩٥٩ جیرۆم لۆجین Jérôme Lejeune ئاشکرا کرد ک بیماریەگە لەوەر چاپیگ زیایە لە کرۆمۆسۆم ٢١ هاتگە، ک شیواشیویگ لە شمارەی کرۆمۆسۆم بوود، و خوەی بیماری مەغزی یا دەەۊینی نییە.
