قەزای مەنەلی و سەردەم نوو
د. قاسم مەندلاوی/ میژوو مەنەلی ئەرا زیاتر لە 6000 ساڵ وەرجە زایین چوودەو، و وە کوینترین قەزای عراق دانریەێد، هەناێ حکومەت عراق لە ساڵ 1921 دامەزریا بویە "قایمیەت" و وەبان هەرلە بەلەدروز (وەرازە روی)، کەنعان، قەزانییە، و چەن ئاواییگ.
لە باکوورەو وەگەرد قەزای خانەقین، لە باشوورەو وە قەزای بەدرە سەر وە پارێزگای واست، لە خوەرهەڵاتەو وە ئیران، لە خوەرئاوا وە قەزای موقدادیە و بەعقوبە، ناوەند پارێزگای دیالە، کە ٩٣ کم لەیییەو دویرە و ١٦٠ کم کیلۆمەتر لە بەغدای پایتەختەو دویرە، مەنەلی کەفتە وەر کاولبوین و تاریکی هەناێ ناسیۆنالیستەیل و بەعسییەیل دەسەڵات گردنە دەس، وە تایبەت لە سەردەم حوکمڕانی سەدام ستەمکار و جەنگ ئیران و عراق، ئەراوە مەنەلی بویە سەنگەر، گشت چشتیگی رمیا و کاول بوی.
لە ساڵ ١٩٨٧، وە بڕیار تاوانبار (تەها الجزراوی)، کە سەرۆکایەتی دەسەی کاروبار باکوور کردیاد، کردەی قەزایگ سەر وە بەلەدروز دویای ویرانبوین باڵەخانە و ماڵ و بازاڕەیل و بەشیک ترەک لە جەنگ ئیران و عراق دانیشتوانەگەیلی ناچار کرد دەربچن و کوردەیل فەیلی بار وەرەو ئیران کریان، و ماڵ و زەوییەیلیان زەفت کریا جویر بەشیگ لە پلان تەعریبکردن دیمۆگرافی ەە گاڵداین سیاسی و تائیفییە شۆڤێنییەیل ئەرا خوازین ڕەگەزپەرسی شۆڤێنی، مەنەلی وەدەس پشتگووشخستنەو ناڵێد و جوير ويرانييگ مەنیە کە مار و کوڵەنجی و مارە ژەهراویەیل داکاسیەن.
دویای ئاڵشتکاریەگە (لە ساڵ ٢٠٠٣)، ئومیدیگ بوی ئەرا دروسکردن ماڵ، مەکتەو، بازاڕ، قیرتاوکردن جادەیل، و گلەوداین ژیان ئەرا باخەیل و کشتوکاڵ و ئاژەڵداری، بەڵام هویچ ئاڵشتکارییگ ئەرا مەنەلی نەکریا، و لە رەوشەیل دڵتەزنی تا ئمڕوو مەنەو، دویای خوەینشاندان و ناڕەزایەتی و پیشکەشکردن چەن یاداشتنامەی یەک لە دویای یەک ئەرا دەسەڵات باڵا لە بەغدا ئی لایەنەیلە وەڵام داواکاری دانیشتگەیل مەنەلی نەیانەو، و تا وەختیگ جیگر یەکەم سەرۆک پەرلەمان عراق، بەڕێز موحسین عەلی ئەکبەر مەندەلاوی، نامەیگ لە رووژ ١/١٧/٢٠٢٣ ئەرا بەڕێز محمد شیاع سودانی – سەرۆکوەزیرەیل عراق کلکرد، لە کۆتایی وەزارەت پلانسازی پەسەنی کرد کە دووارە بوودە قەزای مەندەلی لە 3/12/2023، وەگەرد دووپاتکردن لەبان پویچەڵکردن بڕیارەگەی سەدام حسێن ستەمکار لە ساڵ 1987، بەڵام مەنەلی تەنیا وەناو بویەسە قەزا (واتە لەشیگ بی گیان) لەوەر وەردەوامی پەراویزخستن و پشتگووشخستن، کە ئیسە وە سەختی وەدەس نەوین خەسەخانە، بنکەی تەندروسی، یا دەرمانخانە ناڵێد، و بینای مۆدێرن مەکتەو و وەڕێوەبەرایەتییە حکومییەیل، جادەیل، بازاڕەیل، و تووڕیگ ئاو نووشین و کارەبا خوازێد، هەمیش کەموکوڵیەیل “بەنداو مەندەلی” تەواوکردن خوازن تا باخ و کشتوکاڵ لە مەنەلی و قەزانیە ئاویاری بکرێد، تا تا رەسێدە قەزای بەدرە.
سەرچاوەیل 1- قاسم المندەلاوی، “مەنەلی، شارە نەهامەتیەگە لەهویر بریاس”، دویا بەش، 1/8/2021، دەنگ عراق 2- قاسم المندلاوی، “مەنەلی، ئازار، پەراویزخستن، و وەعەرەبکردن”، دەنگ کوردستان، 12/25/2022 3 - حسێن فەیزولڵا مەزلوم المندەلاوی، "مەنەلی، سیحر شوین و بوو سەردەم" 2024 هەولێر 4- ڕۆڵ مەندەلی، و ویکیپیدیا - ئینسایکلۆپیدیای ئازاد 12/17/2022 - 5- عمران موسا ئەلبەیاتی “مەنەلی وە درویژایی تەمەنەیل 2/18/2018 6 - محمد مەندەلاوی “مەنەلی ەە دابڕیان لە ئیوە، ئەی یەکێتی نیشتیمانی و ئەی دیموکرات 3/19/2023 دەنگ کوردستان 7 محمد مەندەلاوی”. “مەنەلی زەفتکریای لە ناوەین دویەکەو و ئمڕوو” 1/4/2023 دەنگ کوردستان 8- “مەنەلی دووارە جویر قەزا لەجیای ناحیە” 3/12/2023 کەرکوک ئیرنگە 9- “دویای نادادپەروەری و پەراویزخستن زیاتر لە 36 ساڵە، مەنەلی دووارە بوودە قەزا “12، 3/2023 شەفەق نیوز 11- “پلانسازی دانان دامەزرانن قەزای “هەڵوەشیا”ی مەنەلی لە دیالە راگەینێد” 12/3/2023 کوردستان.
